Polish News w hołdzie zasłużonym
Cmentarz na Pęksowym Brzyzku, nazywany jest też Starym Cmentarzem. Usytuowany jest on przy ulicy Kościeliskiej, a założony został w drugiej połowie XIX wieku przez pierwszego proboszcza zakopiańskiego, księdza Józefa Stolarczyka.
Historia cmentarza
Cmentarz powstał w 1851 roku, przy istniejącym już wcześniej kościele pod wezwaniem świętego Klemensa. Nazwa cmentarza pochodzi od nazwiska darczyńcy ziemi, na której jest on zlokalizowany, pana Jana Pęksy. W gwarze góralskiej („brzyzek”) oznacza urwisko nad potokiem. Bramę cmentarną zaprojektował Stanisław Witkiewicz. Po masakrach mających miejsce w 1861 roku w Warszawie i Wilnie, dokonanych przez Rosjan na niewinnych Polakach, zakopiańska rodzina Homolacsów ufundowała krzyż i tablicę, które stanęły w centrum wspomnianego cmentarza. Napis na tablicy głosił: Wieczny odpoczynek braciom niewinnie zamordowanym w Warszawie i Wilnie. Rok później starostwo w Nowym Targu nakazało usunąć napis.
Początek dwudziestego stulecia
W 1908 roku założono nowy cmentarz przy ulicy Nowotarskiej. Pod koniec 1931 roku, Stary Cmentarz wpisano do rejestru zabytków i nadano nazwę Cmentarza Zasłużonych. Oznaczało to, że każdy pochówek wymagał od tej pory zgody konserwatora zabytków, a na cmentarzu chowano już tylko ludzi wybitnych i zasłużonych dla Polski, Zakopanego, Tatr i Podhala. Cmentarz otacza kamienny mur, który w latach 50. XX stulecia, został poddany renowacji za sprawą ówczesnego proboszcza, księdza Jana Tobolaka. Dodano wówczas kilkanaście płaskorzeźb oraz napis:
Ojczyzna to ziemia i groby. Narody tracąc pamięć tracą życie. Zakopane pamięta.
Ewa Michałowska -Walkiewicz
