Rocznica 1 sierpnia dla węgierskiej Polonii wiąże się przede wszystkim z Powstaniem Warszawskim z 1944 roku. Na Węgrzech jest wiele miejsc, gdzie zginęli polscy i alianccy piloci oraz żołnierze pomagając walczącej Polsce i Warszawie.
W miejscowości Solymár w 1947 roku została poświęcona ziemia na zbiorową parcelę cmentarną żołnierzy służących w brytyjskiej armii, którzy zginęli na Węgrzech. Po roku 1945 dowództwo brytyjskie Alianckiej Komisji Kontrolnej odszukało prochy żołnierzy pochowanych w różnych miejscach Węgier aby z honorem spoczęli na jednym wspólnym cmentarzu.
Fotografia # 1: Słowo wstępne wygłasza prezes PSK im. J. Bema pani Halina Csúcs.
Jak wiadomo już na początku 1944 roku w Anglii powstały jednostki transportowe królewskich sił powietrznych (Royal Air Force), do niej należało 1586 Fligh, gdzie służyli Polacy oraz 148 kompani brytyjskiej, gdzie służyli żołnierze z: Kanady, Australii, Nowej Zelandii, Południowej Afryki i Anglii. Dowódcą tej formacji był Eugeniusz Arciuszkiewicz. Walki w Polsce były wspomagane przez wojska alianckie, które samolotami transportowali broń, sprzęt wojskowy oraz żywność. Niestety samoloty lecące z Włoch do Polski były przez Niemców atakowane i często zestrzeliwane stąd podczas powstania zaledwie 10% dotarła do celu.
Jednym z takich samolotów typu Liberator B-24 został zestrzelony koło wioski Madaras na Węgrzech 13 sierpnia 1944 roku z polską siedmioosobową obsługą lecącą z żywnością, bronią, pieniędzmi dla walczących Powstańców. Miejscowa ludność pochowała polskich lotników i 15 sierpnia 2007 roku zostało to upamiętnione drewnianą kopią aby pamięć o bohaterskim czynie Polaków nigdy nie zagasła. Aliancka Komisja Kontrolna dotarła do tej miejscowości i ujawniła nazwiska obsługi samolotu przewożąc ich prochy do wspólnego miejsca spoczynku w miejscowości Solymár. Groby ich znajdują się w 3 parceli, rząd C, od 1 do 7: E. Rygiel 34 lat ( podporucznik), Roman J. Sikorski 34 lat (plutonowy), Bolesław Wawrzak 35 lat (plutonowy), B.Weber 24 lat (st. szeregowiec) E. Weinz 37 lat (plutonowy), L.P. Woytanowicz 24 lat (porucznik) E. Zieliński 24 lat ( st. szeregowiec). Na cmentarzu alianckim oprócz wielu innych znajdują się 34 groby Polskich Żołnierzy. Oprócz tej załogi w węgierskiej ziemi na brytyjskim cmentarzu spoczywa jeszcze 30 polskich żołnierzy.
Co roku w rocznicę Powstania Warszawskiego Polskie Stowarzyszenie Kulturalne im. J. Bema na Węgrzech organizuje wyjazd do miejscowości Solymár aby uczcić pamięć poległych podczas walk w okupowanej Warszawie.
Uroczystość rozpoczęła się o symbolicznej „Godzinie W” czyli 17.00 odśpiewaniem hymnu polskiego. Przybyłych gości powitała Prezes PSK pani Halina Csúcs a następnie głos zabrała Pani Konsul Ambasady RP na Węgrzech, Monika Przyborowska.
Uroczystość zakończono wspólną modlitwą prowadzoną przez proboszcza parafii polskiej w Budapeszcie ks. Leszek Kryżę.
Następnie zostały złożone wieńce w imieniu Ambasady Polskiej RP, PSK im. J. Bema, Ogólnokrajowego Samorzadu Mniejszości Polskiej, Stowarzyszenia Katolików Polskich oraz Samorządu Mniejszości Polskiej VIII. dzielnicy Budapesztu.
Niech spoczywają w spokoju!
Pamiątkowe zdjęcie uczestników uroczystości
Wpis do księgi pamiątkowej