Tajny układ
Na mocy tajnego paktu Ribbentrop – Mołotow, zawartego dnia 23 sierpnia 1939 roku, Związek Radziecki, zobowiązał się wobec III Rzeszy do zbrojnego ataku na Polskę. Tym sposobem Polska znalazła się w stanie wojny z dwoma państwami, ponieważ dnia 1 września 1939 roku, rozpętana została wojna z Niemcami. Pretekst agresji, był zawarty w przekazanej o godzinie 3.00 w nocy 17 września 1939 roku, przez zastępcę Ludowego Komisarza Spraw Zagranicznych Potiomkina, polskiemu ambasadorowi Grzybowskiemu noty dyplomatycznej. W niej to, poinformowano nasz rząd, iż zawarte uprzednio z Polską pakty o nieagresji, są już w tej chwili za nieobowiązujące.
Masowe aresztowania
Władze sowieckie, próbowały tymczasem wbrew prawu międzynarodowemu zawartemu w konwencji genewskiej, aresztować Polaków, którzy mieszkali wówczas na obszarze przygranicznym z ZSRR. Prezydent II RP, Ignacy Mościcki, w wydanym przez siebie w Kosowie orędziu do narodu, określił jednoznacznie sowieckie działania wojskowe, jako akt agresji. Napaść ta, doprowadziła do masowych prześladowań, narodu polskiego na przyłączonych do ZSRR terenach. Pojawiły się wówczas, masowe akty aresztowań i osadzeń Polaków w obozach koncentracyjnych. Nie obyło się wówczas także bez licznych egzekucji, morderstw i powszechnych deportacji. Marszałek Edward Rydz –Śmigły, wydał zaraz po agresji sowieckiej tak zwaną dyrektywę o następującej treści:
…Sowiety wkroczyły. Nakazuję ogólne wycofanie na Rumunię i Węgry najkrótszymi drogami. Z bolszewikami nie walczyć, chyba w razie natarcia z ich strony lub próby rozbrojenia oddziałów. Zadanie Warszawy i miast, które miały się bronić przed Niemcami – bez zmian. Miasta, do których podejdą bolszewicy, powinny z nimi pertraktować w sprawie wyjścia garnizonów do Węgier lub Rumunii….
Przebieg działań wojennych
Przygotowania do inwazji rozpoczęto pod koniec sierpnia 1939 roku. Plan inwazji opracował szef Sztabu Generalnego Armii Czerwonej, Borys Szaposznikow. Pod koniec dnia 16 września 1939 roku, oddziały czerwonoarmistów, na tajny rozkaz Woroszyłowa przekroczyły wschodnie granice Polski. Operacja ta, została zaplanowana jako regularne działania wojenne z udziałem wojsk pancernych i lotnictwa, a także jako szereg działań grup sabotażowo-dywersyjnych. Wkraczającym jednostkom Armii Czerwonej opór zbrojny stawiały oddziały taktyczne Korpusu Ochrony Pogranicza, a także Brygady Kawalerii i Oddziały Szwoleżerów.
Polska, między dwoma liniami ognia
W konsekwencji agresji sowieckiej, na terytorium Polski nastąpiło spotkanie wojsk Armii Czerwonej i oddziałów Wehrmachtu. Miasta takie jak Lublin, Chełm, Tomaszów Lubelski zostały przekazane przez ZSRR Niemcom. Było to konsekwencją korekty linii podziału Polski, ustalonej pomiędzy III Rzeszą a ZSRR w Moskwie. Walkę z Sowietami kontynuowały polskie oddziały partyzanckie, które utrzymały się do lata 1941 roku. Do zadań grup operacyjnych należało rozbicie struktur administracji II RP na kresach wschodnich oraz zorganizowanie w ich miejsce nowych organów władzy. Ówczesne władze sowieckie, po wkroczeniu w granice Polski, zajmowały budynki urzędów państwowych, redakcje gazet, konfiskowały papiery wartościowe i archiwa. Dokonywały aresztowań i masowych zatrzymań na podstawie przygotowanych uprzednio list służb specjalnych.
Zbrodnie wojenne
Od momentu uderzenia na Polskę Armia Czerwona dokonywała wielu zbrodni wojennych, mordując jeńców i masakrując ludność cywilną. Szacuje się, że ich ofiarą padło ponad dwa tysiące żołnierzy polskich i policjantów oraz kilkaset osób cywilnych. W ślad za oddziałami Armii Czerwonej posuwały się wojska i oddziały specjalne NKWD, dokonujące masowych aresztowań lub egzekucji władz lokalnych w II RP.
Drugi pakt
Już w dniu 22 września 1939 roku, w Brześciu Siemion Kriwoszein i Heinez Guderian, odebrali wspólną defiladę oddziałów pancernych niemieckich i radzieckich. Wkrótce po tym wydarzeniu, dnia 28 września, ZSRR i III Rzesza podpisały Traktat o granicach i przyjaźni, zwany też drugim paktem Ribbentrop- Mołotow. Armia Czerwona wzięła do niewoli 250 tysięcy żołnierzy, w tym około 18 tysięcy oficerów, 7 tysięcy żołnierzy poległo lub zginęło zaraz po wzięciu do niewoli. Co stało się z wziętymi do niewoli polskimi żołnierzami, poinformowała nas historia wiosną 1940 roku. A miasto Katyń, stało się niemym świadkiem tamtych wydarzeń.
Ewa Michałowska – Walkiewicz
[email protected]