Mówiąc o akcie zaślubin Polski z morzem, nie sposób nie wspomnieć w tym miejscu o osobie generała Józefa Hallera. Ta wielka osoba, zasłużona dla ojczystego narodu, urodziła się w dniu 13 sierpnia 1873 roku, w Jurczycach koło Krakowa. Był on trzecim z kolei dzieckiem Henryka i Olgi z Treterów. Ogromny wpływ na osobowość młodego Hallera wywarła atmosfera głębokiej religijności, mająca miejsce w jego domu rodzinnym.
Oprócz służbie ojczyźnie, oddawał się on też służbie Bogu. Należał obok innych członków rodziny do sodalicji mariańskiej oraz do tercjarstwa parafialnego. Oprócz religijności, istotny wpływ na kształtowanie jego osobowości, wywarły patriotyczne tradycje rodzinne, jego ojciec brał udział w Powstaniu Styczniowym, dziadek ze strony matki był kapitanem Wojska Polskiego w znamiennym 1831 roku.
W 1882 roku, Hallerowie przenieśli się z Jurczyc do Lwowa. Tam Józef, skierowany został do szkół z wiodącym niemieckim językiem nauczania. Znajomość tego języka była niezbędna, w armii austro-węgierskiej, w której w miarę upływu lat robił karierę Józef Haller. Edukacja wojskowa Hallera obejmowała naukę w niższej szkole realnej na Węgrzech, w elitarnej wyższej szkole realnej w Hranicach, a także studia w Akademii Technicznej w Wiedniu na oddziale artylerii.
Po ukończeniu Akademii, został mianowany na stopień podporucznika i rozpoczął wieloletni okres służby w wojsku austriackim. Ważnym wydarzeniem w życiu osobistym Hallera, było zawarcie związku małżeńskiego z panną Aleksandrą Salą w 1903 roku. Jedynym dzieckiem narodzonym z tego związku, był syn Eryk. Cztery lata później, Haller podjął decyzję o wystąpieniu ze służby w armii austro-węgierskiej.
Decyzję swą motywował następująco: „osiągnąwszy stopień kapitana, nie mogąc się niczego więcej w artylerii austriackiej nauczyć, opuszczam ją, by w inny sposób służyć krajowi, aż do chwili, w której Ojczyzna mnie będzie potrzebowała”. Wystąpienie z wojska nie osłabiło aktywności Hallera, zmieniło tylko pole jego działania. W 1912 roku, objął stanowisko inspektora w Towarzystwie Kółek Rolniczych.
Józef Haller znany był także, jako organizator ruchu skautowego na ziemiach polskich. Zadaniem jego było wychowanie młodzieży w duchu patriotycznym, aby była gotowa do poświęceń dla odbudowania Rzeczypospolitej. Ówczesna działalność Hallera koncentrowała się wokół militaryzacji „Sokoła”, znanej wszystkim organizacji mającej na celu podniesienie sprawności fizycznej przez popularyzowanie ćwiczeń gimnastycznych oraz przygotowanie młodzieży do walki zbrojnej o niepodległość Polski.
Haller od połowy 1912 roku, prowadził intensywną pracę, pełniąc funkcję instruktora wojskowego. Zakładał drużyny gimnastyczno-patriotyczne, a także organizował on kursy żołnierskie, podoficerskie i oficerskie. W czasie I wojny światowej, Józef Haller walczył w legionach stworzonych przez Józefa Piłsudskiego.
W lipcu 1918 roku, przybył Haller do Paryża. Działający we Francji Komitet Narodowy Polski, powierzył mu wówczas dowództwo Błękitnej Armii Polskiej. W kwietniu 1919 roku, generał Józef Haller przybył na jej czele do kraju, aby wziąć udział w walce o suwerenność i niepodległość Polski podczas inwazji bolszewickiej.
W pierwszych dniach października tegoż roku, otrzymał dowództwo Frontu Pomorskiego. W Skierniewicach, gdzie znajdowała się siedziba frontu, Haller opracował plan zajęcia Pomorza. O planie tym tak pisał w wydanych w Londynie „Pamiętnikach” :.. zostało więc uchwalone, że przejmowanie ziem pomorskich rozpocznie się na południe od Torunia, do Gniewkowa z drugiej zaś strony od Mławy na Działdowo, Brodnicę, Grudziądz. W dniu 16 stycznia wmaszeruje 16 Dywizja Pomorska do Torunia…
Uroczystość zaślubin Polski z morzem, miała miejsce w dniu, 10 lutego 1920 roku, w miejscowości Puck nad Bałtykiem. Wiekopomny akt zajęcia polskiego morza przez naszą ojczyznę odbył się o godzinie 14.00. Generał Haller, wrzucił w morską toń, już polskiego morza platynowy pierścień oraz zamoczył w nim także polską flagę narodową. Polska konnica wjechała uroczyście w fale Bałtyku, na znak przejęcia Pomorza. Akt zaślubin podpisał, Generał Haller, Admirał Porębski, a także minister spraw wewnętrznych Wojciechowski.
Puck- miejsce zaślubin” z Bałtykiem. Pomnik generała Józefa Hallera. Napis na tabliczce:
“Dla Ciebie Polskoi dla Twej Chwały”.
Po dokonaniu aktu „zaślubin” z Bałtykiem powrócił Haller do Torunia i zamieszkał wraz z żoną i synem w małym domku położonym na placu obok kościoła garnizonowego. Podczas wojny polsko-sowieckiej zwycięsko zakończonej w dniu 15 sierpnia 1920 roku, zwanej Cudem nad Wisłą, został członkiem Rady Obrony Państwa oraz Generalnym Inspektorem Armii Ochotniczej i dowódcą Frontu Północno-Wschodniego.
W latach 1940 – 43 w polskim rządzie emigracyjnym w Londynie, pełnił funkcję Ministra Oświaty. Po wojnie nie odwiedził już Polski. W Londynie żył bardzo skromnie. W pokoju obok sypialni, miał piękną kolekcję książek, przeważnie polskich autorów oraz mnóstwo polskich czasopism. Generał Haller zmarł w szpitalu w Londynie w dniu 4 czerwca 1960 roku, w wieku 87 lat. Do dziś, wiele ulic naszych miast w tym także i Gdańska, nosi nazwę generała Józefa Hallera.
EWA MICHAŁOWSKA WALKIEWICZ