Hołd pruski Jana Matejki, 1882, Sukiennice – oddział Muzeum Narodowego w Krakowie
Hołd pruski 1525 rok
500 rocznica
Hołd pruski, to po prostu hołd lenny, który został złożony polskiemu królowi Zygmuntowi I Staremu Jagiellonowi, przez Albrechta Hohenzollerna pruskiego księcia. Hołd ten miał miejsce dnia 10 kwietnia 1525 roku, w ówczesnej polskiej stolicy jakim był Kraków.
Po zawarciu traktatu
Miał on miejsce tuż po zawarciu w dniu 8 kwietnia 1525 roku „traktatu krakowskiego” , w wyniku którego Prusy zostały przekształcone w Księstwo Pruskie, będace lennem Królestwa Polskiego. Warto jest w tym miejscu podkreślić, iż był to jeden z dwunastu hołdów pruskich, mających miejsce w historii Naszego Kraju.
Proporzec wręczony księciu Albrechtowi przez króla polskiego (rys. współczesny)/pl.wikipedia.org/
Na krakowskim rynku
W czasie składania wspomnianego hołdu na tak zwanej Goldzie rynku krakowskiego, Albrechtowi towarzyszyła delegacja pruskich stanów. Hohenzollern odebrał z rąk polskiego króla proporzec z herbem Prus Książęcych, jako symbolu lenna. Oznakę zależności od polskiego króla i Polskiej Korony symbolizowała umieszczona na piersi czarnego pruskiego orła litera S (Sigismundus) po polsku Zygmunt, imię polskiego króla. Dodatkowo widniała też polska korona na jego szyi.
Ostatni mistrz zakonu
W dniu 8 kwietnia 1525 roku, w wyniku wspomnianego traktatu krakowskiego, wielki mistrz, który był przy okazji ostanim mistrzem gałęzi Zakonu Krzyżackiego, sprawujący władzę świecką nad państwem wspomnianego zakonu, przyjął wyznanie luterańskie, a tym samym przekształcił on państwo zakonne w świeckie państwo. Był on władcą w Prusach, ale jego zwierzchnim panem został pan lenny czyli król Polski. Książę w Prusach dzierżył pierwsze miejsce wśród dostojników świeckich. Mimo wszystko złożył on hołd lenny swojemu wujowi, polskiemu królowi Zygmuntowi I Staremu Jagiellonowi.
Albrecht Hohenzollern jako wielki mistrz w 1522 roku
Znaczenie „hołdu pruskiego”
W wyniku tego traktatu prawo do dziedziczenia Prus Książęcych, posiadali rzecz jasna męscy potomkowie Albrechta. Zaś w przypadku, bezpotomnej śmierci Albrechta i wygaśnięciu linii rodowej Hohenzollernów, Prusy miały zostać przejęte bezpośrednio przez Królestwo Polskie. Z dziedziczenia wyłączona była linia elektorska dalszej rodziny Hohenzollernów. Na wypadek wojny prowadzonej przez Królestwo Polskie, Prusy mogły wystawić zaledwie stu rycerzy, aby w razie zwycięstwa nie strony polskiej, nie przypisane było zwycięstwo im. Traktat krakowski jak nam wiadomo był pierwszą umową o charakterze międzypaństwowym, zawartym pomiędzy władcą katolickim a protestanckim Starego Kontynentu.
Likwidacja państwa krzyżackiego
Wydarzenia związane z hołdem pruskim całkowicie zlikwidowały państwo krzyżackie. Spadkobiercą wspomnianego państwa stało się państwo pruskie, które przy okazji było krajem zależnym od Polski. Do okresu „srebrnego wieku”, czyli do czasów panowania dynastii Wazów na tronie Polski, zagrożenie ze strony Krzyżaków zostało odsunięte od naszych granic w sposób całkowity. Dynastia panująca w Prusach totalnie wymarła w 1619 roku, ale już w 1563 roku Zygmunt II August dopuścił do przejęcia lenna pruskiego przez spokrewnionych elektorów brandenburskich.
Bez zgody sejmu
W roku 1605 oczywiście bez zgody polskiego sejmu, król Zygmunt III Waza, nadał elektorowi brandenburskiemu Joachimowi Fryderykowi kuratelę, nad umysłowo chorym księciem pruskim Albrechtem Fryderykiem. Było to jedną z przyczyn zaistnienia „rokoszu Mikołaja Zebrzydowskiego” pod Guzowem mającym miejsce w tym samym roku. Rokosz ten był wymierzony przeciwko polskiemu królowi.
Połączenie ziem w jednolite państwo
W roku 1611 polski sejm zatwierdził nadanie lenna elektorowi Janowi Zygmuntowi Hohenzolllernowi. Od tego czasu władcy Brandenburgii oraz Prus, podążali do połączenia swoich ziem w jednolite państwo, do czego przeszkodą były ziemie tak zwanych Prus Królewskich, zależne od polskiej korony. W trakcie potopu szwedzkiego na mocy kolejnego traktatu tak zwanego „welawsko- bydgoskiego” zerwano zależność lenną Prus od Rzeczypospolitej.
Hołd pruski . Fragment obrazu Jana Matejki,
W Zielonym Saloniku Literackim w Skarżysku- Kamiennej, Redakcja Polish News miała okazję posłuchać wykładu na temat hołdu pruskiego i jego znaczenia dla Korony Polskiej. Wykład ten prowadził Stefan Bocheński emerytowany nauczyciel historii.
Ewa Michałowska -Walkiewicz