…Na krakowskim rynku tam ludzi gromada
Tadeusz Kościuszko, dziś przysięgę składa
Zagrzmiały okrzyki jak tysięczne działa
Swego bohatera Polska wita cała…
Jak informuje nas Agnieszka Kołodziej pracownica wspomnianej biblioteki, wykonana wystawa cieszy się dość sporym zainteresowaniem ze strony mieszkańców miasta. – Na tej wystawie pokazane są różnego rodzaju publikacje dotyczące życia naczelnika, które dostarczają często unikatowych informacji. Zarówno interesują się nią osoby korzystające z biblioteki jak też i z czytelni, ale zdarzają się też celowe wycieczki, aby przybliżyć młodemu pokoleniu osobę Tadeusza Kościuszki- mówi Agnieszka Kołodziej.
– Ja widziałam wystawę dotyczącą bohatera spod Racławic. Wiele zdjęć tej zacnej osoby, a także wierszy wyeksponowanych na tej wystawie, daje kompletny obraz tego wielkiego Polaka – relacjonuje Helena Guzik.
– To bardzo dobrze, że organizowane są takowe wystawy, na których możemy sobie wspomnieć kogoś, kto dla nas Polaków tyle chciał zrobić, mimo trudów niewoli. Wiemy, że po drugim rozbiorze Polski, mającym miejsce w roku 1793, wpływowa na dworze Katarzyny II frakcja Zubowów, za wszelką cenę dążyła do ostatecznej likwidacji państwa polskiego. Polacy nie zostawali bierni w zaistniałej sytuacji.
Dnia 11 listopada 1793 roku, Tadeusz Kościuszko spotkał się pod Krakowem z przedstawicielami sprzysiężenia krajowego, gdzie omówił plany przebiegu powstania, jako odwetu za doznane krzywdy ze strony zaborców. Ten narodowy zryw zbrojny, był konieczny, by pokazać światu targającą nas niesprawiedliwość. Spisek zawiązał się wiosną 1794 roku, wśród Polaków przebywających na emigracji i w kraju. Uznano także konieczność ustanowienia dyktatury wojskowej i powierzenie jej Kościuszce.
Do sprzysiężenia w kraju przystąpili dawni członkowie Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej z czasów Sejmu Wielkiego. Przedstawiciele prawicy spisku krajowego byli zwolennikami odrodzenia Rzeczypospolitej z czasów konstytucji zawiązanej w 1791 roku, dążąc do przeprowadzenia powstania tylko siłami wojska, bez powoływania pod broń mieszczan i chłopów. Lewicę, reprezentowali zwolennicy działań radykalnych m.in. generał Józef Zajączek i Jakub Jasiński. W styczniu Kościuszko przeprowadził w Paryżu liczne rozmowy z przedstawicielem rządu, celem uzyskania poparcia dla przyszłych powstańców polskich. Zabiegi o pomoc francuską niczego jednak nie przyniosły.
W dniu 21 lutego 1794 roku, Rada Nieustająca na polecenie posła rosyjskiego Igelströma uchwaliła redukcję wojska Rzeczypospolitej o połowę oraz przymusowy werbunek do wojska rosyjskiego i pruskiego. Była to wyraźna prowokacja, która spowodowała przyśpieszony wybuch powstania.
Insurekcja kościuszkowska rozpoczęła się zatem, w dniu 12 marca 1794 roku, gdy generał Antoni Madaliński odmówił poddania się redukcji wojskowej. Na czele I Wielkopolskiej Brygady Kawalerii Narodowej wyruszył z Ostrołęki do Krakowa.
Jednak za oficjalną datę rozpoczęcia insurekcji uznaje się datę 24 marca 1794 roku, gdy około godziny 10 przed południem na krakowskim rynku pojawił się Naczelnik Tadeusz Kościuszko, po czym odczytano akt powstania, a on złożył przysięgę.
Mimo, że Tadeuszowi Kościuszce nie udało się przywrócić polskiemu narodowi wolności, to nigdy nam nie wolno jest zapomnieć kim on dla nas był – dopowiada Janusz Piotrowski.
– To cudowny pomysł, że możemy bliżej przyjrzeć się postaci Kościuszki. Wystawy, zawsze mają na celu podkreślenie ważności jakiegoś wydarzenia lub zasłużonej osoby. Wspomniana wystawa łączy w sobie dwie daty, urodzin wielkiego bohatera i patrioty oraz wybuchu insurekcji, jako zbrojnego sprzeciwu skierowanemu wobec naszych zaborców. Pomysł zorganizowania tej wystawy jest naprawdę świetny- mówi Andrzej Duraj.
Warto jest obejrzeć tę wystawę, aby móc raz jeszcze zastanowić się nad tym, jakim człowiekiem i oddanym Polsce synem był Tadeusz Kościuszko.
Chorągiew z czasów insurekcji i czapka kosynierka
Ewa Michałowska – Walkiewicz