Diaspora jako Obrońca: Wspierając Polskę w Czasie Zmian
autor: Brandon Tranquilli
Przez ponad tysiąc lat Polska była zarówno geograficznym skrzyżowaniem, jak i historycznym barometrem. Od ustanowienia Sejmu w 1493 roku, poprzez opór wobec rozbiorów i powstań przeciwko komunistycznemu uciskowi, naród polski nieustannie wykazywał niezłomną determinację, by przetrwać, reformować się i przewodzić w oparciu o wartości demokratyczne. Jej przetrwanie często zależało od sojuszy — lub ich braku.
Dziś Polska ponownie znajduje się w punkcie zwrotnym.
Od walki do siły: Wzrost Polski w NATO
Po upadku bloku sowieckiego, integracja Polski z NATO w 1999 roku oznaczała transformację z peryferii do centrum europejskiego bezpieczeństwa. Był to powrót do świata zachodniego — nie tylko symbolicznie, ale poprzez zaangażowanie militarne, reformy demokratyczne i pogłębione więzi gospodarcze.
W kolejnych dekadach Polska szybko stała się najbardziej niezawodnym i proaktywnym członkiem sojuszu. Wydaje większy procent PKB na obronność niż jakikolwiek inny członek NATO, w tym Stany Zjednoczone — planując osiągnąć 4,7% w 2025 roku — i gości strategiczne jednostki sojuszu, w tym amerykańskich żołnierzy, infrastrukturę obrony przeciwrakietowej oraz siły szybkiego reagowania.
Jednocześnie wewnętrzne cele strategicznego rozwoju Polski — od infrastruktury, przez cyberbezpieczeństwo, po transformację energetyczną — czynią ją nie tylko reaktywnym partnerem w dziedzinie bezpieczeństwa, ale również aktywnym współtwórcą przyszłości Europy.
A jednak, gdy nadchodzi moment globalnej odpowiedzialności Polski, Stany Zjednoczone zdają się kierować swoją uwagę gdzie indziej.
Rekalibracja amerykańskiej polityki zagranicznej: Punkt zwrotny dla Polski Stany Zjednoczone sygnalizują zmianę priorytetów strategicznych. W miarę jak Indo-Pacyfik zyskuje na znaczeniu, a napięcia wewnętrzne się nasilają, amerykańska polityka zagraniczna coraz bardziej koncentruje się na rywalizacji z Chinami i protekcjonizmie gospodarczym, marginalizując kwestie europejskiego bezpieczeństwa.
W 2025 roku sekretarz obrony USA Pete Hegseth stwierdził, że Ameryka nie będzie już „głównie skoncentrowana” na bezpieczeństwie europejskim, zachęcając europejskie kraje do przejęcia większej odpowiedzialności. Jednocześnie Departament Stanu zaproponował radykalne cięcia w biurach praw człowieka za granicą — ruch powszechnie interpretowany jako odejście od dyplomacji opartej na wartościach.
Jeszcze bardziej niepokojące jest rosnące niezdecydowanie wobec utrzymywania presji na Rosję. Sprzeciw byłego prezydenta Trumpa wobec nowych i trwałych sankcji gospodarczych, mimo trwającego konfliktu na Ukrainie, wysłał niepokojący sygnał do Europy Wschodniej: jedność NATO może nie być już gwarantowana.
Dla Polski nie jest to jedynie dyplomatyczna komplikacja — to wyzwanie egzystencjalne. Jeśli USA zmienią kierunek strategiczny, kto wypełni tę lukę?
Strategiczny sojusznik potrzebuje strategicznej diaspory
Tu pojawia się społeczność polsko-amerykańska.
Jak zauważył redaktor naczelny tego pisma, Waldemar Biniecki, w swoim artykule z kwietnia 2025 roku „Czy Polonia amerykańska przeżyje renesans czy całkowite zniknięcie i asymilację?”, diaspora polska — ponad 10 milionów osób — pozostaje śpiącym gigantem. Skoncentrowana w kluczowych amerykańskich stanach takich jak Wisconsin, Pensylwania, Michigan i Illinois, społeczność ta posiada polityczny potencjał, który może wpływać nie tylko na wybory, ale i na priorytety polityki zagranicznej.
Ale wpływ nie jest automatyczny. Musi zostać wypracowany.
Biniecki trafnie zauważa, że chociaż Polonia amerykańska dysponuje wyjątkowym potencjałem intelektualnym i zawodowym — w tym akademikami, prawnikami, przedsiębiorcami i liderami społeczeństwa obywatelskiego — potencjał ten nie został jeszcze strategicznie wykorzystany. W przeciwieństwie do innych diaspor, Polonia nie posiada skoordynowanej struktury lobbingowej zdolnej do wpływania na politykę USA na najwyższym szczeblu.
Jeśli przyszłe bezpieczeństwo i rozwój Polski zależą, choćby częściowo, od dalszego wsparcia amerykańskiego, to diaspora ma zarówno obowiązek, jak i możliwość zapewnienia trwałości tego wsparcia.
Droga naprzód: Co może zrobić diaspora
Aby przekształcić dumę kulturową w siłę polityczną, społeczność polsko-amerykańska musi:
1. Ustanowić krajową skoordynowaną grupę rzeczniczą
Na wzór AIPAC lub Ormiańskiego Komitetu Narodowego, Polonia potrzebuje ponadpartyjnej, profesjonalnej obecności lobbingowej w Waszyngtonie, skoncentrowanej wyłącznie na strategicznych interesach Polski.
2. Tworzyć zespoły zadaniowe diaspory do realizacji celów rozwojowych
Diaspora może organizować się wokół jasno zdefiniowanych celów Polski — transformacji energetycznej, bezpieczeństwa granic, inwestycji technologicznych i edukacji — oferując swoją wiedzę, finansowanie i sieci kontaktów. To przesuwa polską tożsamość z poziomu symbolicznego dziedzictwa na poziom strategicznego partnerstwa.
3. Inwestować w rozwój przywództwa i dostęp polityczny
Promowanie i wspieranie polsko-amerykańskich liderów, którzy mogą wejść w przestrzenie polityczne USA, zapewnia, że Polska będzie reprezentowana przy podejmowaniu kluczowych decyzji — zarówno lokalnie, jak i na poziomie krajowym.
4. Tworzyć więzi akademickie, kulturalne i obronne
Zachęcanie do programów wymiany studentów między USA a Polską, ochrony języka polskiego i budowania powiązań społeczności z polskimi think tankami, instytucjami wojskowymi i ośrodkami innowacji.
Co Polska może zrobić, aby wzmocnić partnerstwo z diasporą
Polski rząd od dawna wyraża uznanie dla wkładu swojej globalnej diaspory. Festiwale kulturalne, odznaczenia honorowe i programy lokalne utrzymały więzi między Polską a jej społecznościami za granicą. Jednak w miarę jak Polska zyskuje globalne znaczenie — gospodarcze, militarne i dyplomatyczne — pojawia się nowa okazja do pogłębienia tych relacji w bardziej strategiczny i trwały sposób.
Aby w pełni wykorzystać potencjał diaspory do realizacji narodowych celów Polski, rząd mógłby rozważyć następujące działania:
• Uruchomienie Inicjatywy Inwestycyjnej dla Diapory, na wzór obligacji izraelskich lub inicjatywy Global Irish, pozwalającej członkom diaspory inwestować w bezpieczeństwo i rozwój Polski w namacalny sposób.
• Powołanie Ministra lub Ambasadora ds. Diapory z rozszerzonym mandatem i zasobami — zapewniającego koordynację między resortami oraz bezpośredni dialog z liderami diaspory.
• Organizację dorocznego Forum Strategicznego USA-Polska w dużym ośrodku diaspory, np. Chicago lub Waszyngtonie, D.C. — zapraszającego ekspertów wojskowych, akademików, liderów kultury i kluczowych przedstawicieli Polonii do wspólnego wyznaczania priorytetów.
• Wspieranie alfabetyzacji kulturowej i uznawania polskiego pochodzenia, ułatwiające Amerykanom polskiego pochodzenia odnalezienie swoich korzeni i zaangażowanie w życie społeczne, prawne i gospodarcze Polski.
Te działania nie tylko zwiększyłyby miękką siłę Polski, ale także umocniłyby przekonanie, że bycie Polakiem nie jest ograniczone geograficznie. Umożliwiłyby milionom Polaków za granicą służenie jako ambasadorzy, inwestorzy i partnerzy Polski w długofalowej odporności — w sferze bezpieczeństwa, gospodarki i kultury.
Zakończenie: Diaspora jako obrońca
W XX wieku diaspora polska budowała solidarność, wspierała opór antykomunistyczny i lobbowała za rozszerzeniem NATO. W XXI wieku stawka jest nie mniej istotna.
Współczesna Polska nie jest już krajem w odbudowie — to kraj wznoszący się. Ale jej rozwój może zostać utrzymany jedynie poprzez spójne wsparcie międzynarodowe i wewnętrzną odporność. W obliczu zagrożeń i zmieniających się sojuszy, nadszedł czas, aby Polonia amerykańska przeszła od pamięci do odpowiedzialności.
Bezpieczeństwo, dobrobyt i tożsamość narodowa nie są już jedynie domeną tych, którzy mieszkają w granicach Polski. Przyszłość narodu polskiego — jego głos w NATO, siła w UE, wartości demokratyczne — będzie zależeć od tego, jak dobrze jego synowie i córki za granicą potrafią się zorganizować, działać i prowadzić z oddali.
Brandon Tranquilli
Brandon Tranquilli jest 30-letnim amerykaninem pochodzenia polskiego z New Jersey, obecnie mieszkającym w Meksyku. Głęboko pasjonuje się polityką zagraniczną i sprawami Europy Wschodniej, aktywnie angażuje się w kwestie wpływające na transatlantycki sojusz i strategiczną przyszłość Polski. Szanuje swoje polskie dziedzictwo, promuje polską kulturę, historię poprzez publikacje, działa w organizacjach polsko-amerykańskich.
Źródła:
Poland leads NATO defense spending with record 4.7% of GDP, Andrew Gray, Reuters.com, 2024-10-23
Poland warns of global conflict risk, calls for EU defense focus, Reuters.com, 2024-11-22
U.S. urges Europe to boost defense as America shifts focus, Reuters.com, 2025-02-14
Polish-American political power could shape foreign policy, Reuters.com, 2025-05-28
Poland presidential hopeful criticizes Trump’s Russia stance, Bloomberg.com, 2025-02-15
Will the Polish American Community Experience a Renaissance or Complete Decline and Assimilation?, Waldemar Biniecki, Kuryer Polski, 2025-04-01
