Od najdawniejszych czasów jajko uważano za symbol życia, a także płodności, miłości i siły.
Wierzono w jego życiodajne, oczyszczające, uzdrawiające właściwości. Szczególną moc przypisywano jajku malowanemu na czerwono lub pokrytemu wzorem. Takimi jajkami, wróżącymi wszelką pomyślność, chętnie się obdarowywano.
Z książki „Jajko w zabobonie ludowym u nas i w starożytności wydanej w 1908 roku, można dowiedzieć się, że:
„W Polsce i na Litwie skorupa z jaj powieszona w ogrodzie stanowi skuteczną ochronę od czarów. Słoweńcy kładą skorupy jajek na oknie lub rozrzucają je dookoła domu, aby zabezpieczyć go od najścia mrówek i innych szkodliwych owadów”.
,,… skorupa kruszanek, pisanek w wielu wypadkach uchodzi za leczniczą, podkadzają nią krowę, gdy spuchnie jej wymię, podkadzają człowieka, gdy obrzęknie mu twarz, sproszkowane piją z wodą od bólu zębów”.
Na ziemiach polskich od zarania dziejów jajko było nieodłącznym elementem przeróżnych magicznych obrzędów. Zakopywano je w sadach i na polach, rzucano na dachy chat, toczono po zaoranej ziemi, dotykano nim ludzi, zwierząt i drzew, co zapewniać miało wszystkim zdrowie, płodność i obfite plony.
Skorupki święconych jaj rozsypane wokół domu miały sprawiać, że kury lepiej się będą niosły. Należało je też kłaść pod pierwszym snopem w stodole lub w podwaliny domu, aby chroniły przed myszami.
Przeciwko urokom rzucanym przez czarownice dobrze było polać próg obory wodą, w której gotowały się jaja na wielkanocny stół. Przed czarami chroniła też skorupka jaja powieszona w ogrodzie.
Panna zaś miała szansę zyskać na urodzie, jeśli umyła twarz wodą, w której gotowały się jajka przeznaczone na pisanki. Jeśli w dodatku potajemnie do tej wody włożyła czerwoną pisankę, to miała zapewniony piękny rumieniec, wabiący kawalerów.
Smaczne i zdrowe
Jajko zawiera wszystkie niezbędne do życia i rozwoju organizmu składniki odżywcze: białko, tłuszcz, żelazo, fosfor, potas, siarkę, magnez, miedź oraz witaminy A, B, D, E i PP. Dwa jajka na miękko dostarczają organizmowi 50% białka i witamin (z wyjątkiem C) potrzebnych w ciągu doby.
Najzdrowsze są świeże jajka ugotowane na miękko, ze ściętym białkiem i prawie płynnym żółtkiem (włożone do zimnej wody wystarczy gotować 4-5 min, do wrzątku 3-4 min), a także przygotowane na parze (jaja smażone na tłuszczu są ciężko strawne).
Surowych jaj lepiej nie jeść. I to nie tylko dlatego, że można zarazić się salmonellą. Są one niewskazane również z tego powodu, że surowe białko zawiera awidynę (głodne białko), która wykrada z organizmu dpornościową witaminę H (biotynę).
W białkach ściętych lub ubitych na pianę nie ma już awidyny. Jajko ubite, np. w koglu-moglu nie jest szkodliwe. Dlatego mieli rację starożytni Rzymianie, którzy zaczynali każdy posiłek od jajka, czyli ab ovo.
–Jajka należy przechowywać w temperaturze od 1° do 4°C (taka utrzymuje się zwykle w tej części chłodziarki, gdzie jest półka przeznaczona na jaja), z dala od innych produktów.
–Jajka trzeba myć przed samym użyciem, zanurzając je na minutę we wrzątku.
–Lepiej nie kupować jaj o bardzo połyskliwych skorupkach, bo zwykle nie są zbyt świeże.
–Jajka w ciemnych skorupkach są odporniejsze na stłuczenie niż w jasnych. Kolor skorupki nie ma wpływu na smak jajka ani na jego świeżość.
–Nie rozbijając skorupki, jajko surowe od gotowanego można odróżnić w ten sposób, że surowe puszczone w ruch obrotowy nie chce wirować, natomiast ugotowane kręci się jak bąk.
–Aby sprawdzić, czy jajko jest świeże, należy je zanurzyć w szklance wody. Świeże opadnie na dno, nieświeże będzie wypływać na wierzch.
–Jajka wyjęte z lodówki często pękają w czasie gotowania. Aby temu zapobiec, należy nakłuć szerszy koniec ostrą szpilką, włożyć je do zimnej wody i powoli podgrzewać.
Jajka w sosie koperkowym
5-7 jajek, 1/4l śmietany
1 łyżka octu jabłkowego, 1 pęczek koperku
sól do smaku
Jajka ugotować na twardo, obrać ze skorupek, przekroić na połówki, ułożyć na półmisku i zalać sosem koperkowym, ochłodzić. Przygotowanie sosu koperkowego: Opłukany i osuszony koper posiekać bardzo drobno, dodać odrobinę soli i ucierać przez 2-3 min. Śmietanę oziębić, kilka minut ubijać, dodać roztarty koperek i ocet. Sos podawać do jaj, ryb, ogórków, pomidorów, jarzyn gotowanych.
Jajka w sosie szczypiorkowym
5-7 jajek 1/8l śmietany
2 pęczki szczypiorku
sok z 1/2 cytryny, sól do smaku
Jajka ugotować na twardo, obrać ze skorupek, podzielić na ćwiartki. Na okrągły półmisek wylać sos szczypiorkowy, wyrównać wierzch, jajka ułożyć w rozetki. Ochłodzić.
Przygotowanie sosu szczypiorkowego na zimno: Ochłodzoną śmietanę lekko ubijać przez 2-3 minuty, dodać sól, sok cytrynowy oraz drobno posiekany szczypior.
Jajka w sosie szczypiorkowym inaczej
5-7 jajek
2 jajka do sosu
1 pęczek szczypiorku 1/4 1 śmietany
pęczek rzodkiewek, sól, cukier, sok cytrynowy do smaku
Jajka ugotować na twardo, obrać ze skorupek, podzielić na połówki, ułożyć na półmisku, zalać sosem i oziębić.
Przygotowanie sosu szczypiorkowego na zimno II:
2 żółtka z jajek ugotowanych na twardo utrzeć na jednolitą masę, dodać śmietanę, przyprawić solą, cukrem i sokiem cytrynowym do smaku. Szczypiorek i białko jajka posiekać bardzo drobno, rzodkiewki pokroić w półplastry i dodać do sosu. Dobrze wymieszać i oziębić.
Jajka w sosie orzechowym
5-7 jajek 1 szklanka majonezu ( I)
1 ząbek czosnku 5 dag orzechów łuskanych
1/2 szklanka wina białego
Jajka ugotować na twardo, obrać ze skorupek, podzielić na połówki, zalać sosem i oziębić. Przygotowanie sosu orzechowego: Czosnek posiekać bardzo drobno i rozetrzeć z odrobiną soli. Majonez wymieszać z winem, dodać czosnek i grubo posiekane orzechy. Odstawić na dwie godziny do chłodu. Sos podawać do jaj, ryb i mięs pieczonych na zimno.
Jajka w sosie andaluzyjskim
5-7 jajek 1 szklanka sosu majonezowego (II lib III)
1 czubata łyżka keczupu
3 papryki czerwone marynowane
Jajka ugotować na twardo, obrać ze skorupek, podzielić na połówki, ułożyć na półmisku, zalać sosem i ochłodzić.
Przygotowanie sosu andaluzyjskiego: Sos majonezowy (I, II, lub III) wymieszać z keczupem, dodać pokrojoną w cieniutkie paseczki paprykę. Podawać do jajek, mięsa zimnego i wędlin.
SOSY MAJONEZOWE- PRZYGOTOWANIE
Przygotowanie sosu majonezowego I: Oliwa, musztarda, sok cytrynowy i żółtka powinny mieć jednakową temperaturę, najlepiej pokojową. Żółtka ucierać lejąc cieniutkim strumykiem oliwę. Po wkręceniu całej oliwy dodać, ciągle ucierając, musztardę, sól, pieprz i sok cytrynowy. Oziębić.
Przygotowanie sosu majonezowego II: 3 żółtka, 1 mała łyżeczka musztardy, 1/4 1 oliwy, sól, cukier, sok cytrynowy. Dwa żółtka z jajek ugotowanych na twardo i jedno surowe utrzeć na gładką masę, dodać po parę kropli oliwy, sok cytrynowy, sól, cukier do smaku. Na końcu, ciągle ucierając, dodać musztardę. Sos majonezowy można, rozrzedzić wodą lub rosołem. Silnie oziębić.
Przygotowanie sosu majonezowego III: 4 łyżki oliwy, 1 jajko, 2 żółtka, 2 łyżki soku cytrynowego, 1/4 1 śmietany, sól, pieprz do smaku. Całe jajko, żółtka, oliwa, sól i pieprz ubić w kąpieli wodnej aż sos zacznie gęstnieć. Garnek wyjąć z gorącej kąpieli, lekko ostudzić i nadal ubijając dodać śmietanę
Cdn.
Opr. KT