Jan Liwacz – Kowal z Dukli

Foto: https://hoofcare.blogspot.com

Jan Liwacz urodził się dnia 4 października 1898 roku w Dukli. Zmarł on w dniu 22 kwietnia 1980 roku w Bystrzycy Kłodzkiej. Był to mistrz kowalstwa artystycznego, więzień obozu koncentracyjnego Auschwitz. To właśnie on był wykonawcą liter do napisu nad główną bramą wjazdową Arbeit macht frei, jednego z symboli tego obozu. Jedyną formą protestu ówczesnych więźniów obozu, było przymocowanie przez nich literki „B” do góry nogami.

Jako więzień

Jan Liwacz został aresztowany w dniu 16 października 1939 roku w Bukowisku. Został on w celu przesłuchania osadzony w więzieniach w Sanoku, Krośnie i Nowym Wiśniczu. Do obozu w Auschwitz trafił 20 czerwca 1940 roku. Otrzymał on tam numer obozowy 1010. Przydzielony został jako ślusarz do komanda robotników, zajmujących się wykonywaniem elementów wyposażenia obozu w kraty, balustrady, poręcze oraz żyrandole. Pan Liwacz, wykonał także figury greckiego boga Bachusa, na lampach znajdujących się nad wejściem do baraku nr 22, gdzie mieściła się obozowa kantyna. Spod jego ręki wyszły także liczne przedmioty, wykonywane na zamówienie esesmanów.

Wizyta Himmlera

Podczas jednej ze swoich wizyt, kuźnię odwiedził Henrich Himmler. Szczególnym zadaniem Liwacza, było wykonanie 12 znaków zodiaku dla wspomnianego gościa. Będąc niezastąpionym w swej pracy, Jan Liwacz wykorzystywał swoje wpływy i pomagał innym więźniom. Za to oczywiście nie pozostawał bezkarny, spędził łącznie pięć tygodni w bunkrze bloku nr 11 („Bloku Śmierci”), osadzany tam był dwukrotnie: w czerwcu roku 1942 i w marcu 1943. Dnia 6 grudnia 1944 roku, przeniesiony został do Mauthausen- Gusen, oraz do Ebensee.

Po wyzwoleniu

Po wyzwoleniu obozu w Ebensee, co miało miejsce dnia 6 maja 1945 roku, Liwacz wrócił do kraju wraz z kolegą, współwięźniem z Auschwitz, niejakim Alfonsem Wroną. Zamieszkał on w Bystrzycy Kłodzkiej. Podjął pracę w tamtejszej kuźni, która należała do niemieckiej rodziny Paula Wolfa. Po wyjeździe rodziny Wolfów do Niemiec, Jan Liwacz pracował tam nadal. Między innymi w roku 1953, Liwacz wykonał nieodpłatnie, w darze dla miasta kute ogrodzenie figury świętej Trójcy. na bystrzyckim Placu Wolności. Po przejściu na emeryturę, nauczał kowalstwa artystycznego w miejscowej szkole zawodowej. Zmarł w 1980 i pochowany został w Bystrzycy Kłodzkiej.

Ewa Michałowska – Walkiewicz