W Polsce znamy wielu humanistów okresu odrodzenia. Mało jednak poświęcamy uwagi Łukaszowi Górnickiemu, który położył wielkie zasługi pod rozwój naszej literatury i nowoczesnego światopoglądu. Portal Polish News, odbędzie wycieczkę do Gdańska szlakiem życia i twórczości Łukasza Górnickiego.
Szlachcic z południowej Polski
– Łukasz Górnicki, pieczętujący się herbem Ogończyk, urodził się w 1527 roku w Oświęcimiu. Zmarł on natomiast ( różnie podają źródła historyczne 22 lipca lub 25 lipca ) 1603 roku w Lipnikach. Był synem ubogich mieszczan wywodzących się z Bochni. Ojciec jego nazywał się Marcin Góra, matka zaś nazywała się Anna Góra z Gąsiorków. Podstawowe wykształcenie pobierał Łukasz w rodzinnym mieście, jednakże niebagatelną rolę w jego życiu odegrał jego wuj Stanisław Gąsiorek zwany Anserinusem. Był on klerykiem w kaplicy królewskiej na Wawelu, a jednocześnie autorem polskich wierszy patriotycznych. Zasłużył się on także jako kompozytor wielu utworów wykonywanych przez nadworną kapelę Zygmunta Starego. Zaopiekował się on siostrzeńcem, sprowadził do stolicy, łożył na jego wykształcenie, a z czasem uczynił swoim spadkobiercą – czytamy w Encyklopedii Historycznej z 1978 roku.
Balkon, zwany balkonem Góreckiego w Gdańsku
Służba na dworze królewskim
– Służba dworska Górnickiego, trwała od lat młodzieńczych. Około roku 1545, młody Łukasz często przebywał w dobrach Samuela Maciejowskiego, który znany jest wszystkim jako wybitny opiekun literatury i nauki. Łukasz pracując jako pisarz kancelaryjny, był uczestnikiem wielu spotkań ówczesnej elity wykształconych osób naszego kraju. Zatem pęd do zdobycia wiedzy był dla niego priorytetem. Polegając na mądrości i odpowiednim zachowaniu Łukasza, król Zygmunt Stary poprosił go, aby asystował mu w podróży do Gdańska. Tutaj w tym mieście, zachowały się liczne pamiątki po Górnickim. W rok później uczestniczył on w poselstwie do Wiednia, z prośbą króla o rękę Katarzyny Habsburżanki dla Zygmunta Augusta. W kolejnych latach, rezydował on na dworze królewskim, pełniąc obowiązki pisarza kancelarii koronnej – relacjonuje Stefania Branowicz historyk wielkich Gdańska.
Wśród wielkich literatów
Kamienica w Gdańsku z herbem Ogończyk
Na dworze królewskim, Górnicki spotykał się ze swoimi przyjaciółmi, którymi między innymi byli Jan Kochanowski i Andrzej Patrycy Nidecki. W tym okresie, Łukasz Górnicki poświęcił się pracy literackiej. W kręgu dworu królewskiego dał się wówczas poznać jako poeta, choć tych pierwszych utworów poetyckich nigdy nie opublikował. Dotyczyły one szczególnego umiłowania kraju, w którym Bóg powołał go do życia.
Wazowie na tronie polskim
Tymczasem nastąpiła elekcja Zygmunta III Wazy na tron polski. Po zgonie ostatnich Jagiellonów i Stefana Batorego, wystąpiły groźne niedomagania co do wymiaru sprawiedliwości, ochrony życia i mienia obywateli. W takim nastroju pisał swoje utwory Górnicki. Pisarz zajął się sprawami polityki i konieczności przeprowadzenia skutecznej reformy państwa. Tej sprawie Górnicki poświęcił dwa utwory noszące tytuł „Rozmowa Polaka z Włochem o wolnościach i prawach polskich” oraz „Droga do zupełnej wolności „
Ulica Górnickiego w Gdańsku
Polski skryba
Wystąpił on także w roli historyka, skrupulatnie analizującego bieg dziejów, zapisującego każdą ważniejszą sytuację dotyczącą Polski i krakowskiego sejmu. Zmarł on w Lipnikach pod Tykocinem, gdzie na krzyżu, który ufundowali jego synowie widnieje napis :
„ŁUKASZOWI GÓRNICKIEMU/ TYKOCIŃSKIEMU I WASILKOWSKIEMU STAROŚCIE / CZTERECH KRÓLÓW POLSKI ZYGMUNTA AUGUSTA,/ HENRYKA, STEFANA BATOREGO,/ ZYGMUNTA III, SEKRETARZOWI / WIELKIEMU NA DWORZE I W RZECZYPOSPOLITEJ MĘŻOWI,/ MAŁY TEN POMNIK JAN I ŁUKASZ SYNOWIE OJCU (POSTAWILI). / ON SAM DUCHEM, UMYSŁEM, PISMAMI I OBYCZAJAMI WIĘKSZĄ SOBIE I WIECZNĄ PAMIĘĆ U LUDZI ZOSTAWIA”.
Ratusz gdański gdzie przebywał Górnicki
To bardzo pięknie, że portal Polish News przypomni swoim czytelnikom osobę Łukasza Górnickiego. Zawsze mówiąc o dobie renesansu, wspominamy Jana Kochanowskiego oraz Mikołaja Reja. A przecież tak wiele dla rozwoju naszej literatury położył Górnicki, swym nowoczesnym jak na tamte czasy światopoglądem, – wtrąca Leokadia Walińska historyk z Gdańska.
Ewa Michałowska – Walkiewicz
[email protected]
Foto Łukasza Górnickiego: http://www.ksiaznicapodlaska.pl