– Jak powiedział mi mój dziadek Onufry, w Palmirach w roku 1927 otwarto ruch linii kolejowej Warszawa- Młociny- Palmiry. Ta niewielka miejscowość, zyskała na znaczeniu. Już powoli jej mieszkańcy czekali, że Palmiry staną się miasteczkiem o prestiżowym znaczeniu – dodaje Janusz Protasiewicz. Przed II wojną światową właśnie w Palmirach, w pobliżu stacji kolejowej znajdowały się magazyny amunicji, przygotowane na wypadek sowieckiej inwazji. Zatem od września roku 1939, jak musieliśmy się zmagać z dwoma agresorami, zaopatrywano z nich wojska polskie w czasie prowadzonej wojny obronnej – relacjonuje człowiek.
– I doczekaliśmy się, że nasze Palmiry znalazły się na kartach polskiej encyklopedii. Szkoda tylko, że nie dzięki założonej tutaj linii kolejowej, ale dzięki męczeństwu naszych rodaków, którzy zostali w miejscu tym rozstrzelani tylko dlatego, że byli Polakami – wtrąca Anna Szumiela. W czasie prowadzonej wojny w okresie od grudnia 1939 roku do lipca 1941, nasze Palmiry stały się dla każdego z nas miejscem świętym, ponieważ doszło tu do masowych mordów, w ramach Akcji AB, mającej na celu wyniszczenie psychiczne i fizyczne nas wszystkich, mieszkających od pokoleń na ziemi piastowskiej- kończy kobieta.
– Zaraz od pierwszych tygodni wojny, na terenie całego kraju miały miejsce mordy dokonywane przez niemieckich agresorów na ludności cywilnej. Bestialsko rozstrzeliwano głównie byłych więźniów Pawiaka oraz osoby osadzone w miejscach internowania mieszczących się na ul. Daniłowiczowskiej i Rakowieckiej w Warszawie. W czasie okupacji miejsce to było nazywane jednym z warszawskich pierścieni śmierci. Pamiętam jak przez mały lasek dnia 12 czerwca 1941 roku, jechał sznur niemieckich samochodów transportowych. Z Mietkiem Antoniakiem, od razu domyśleliśmy się, że coś niedobrego będzie miało miejsce. Postanowiliśmy uciekać na pobliską stacyjkę kolejową- dodaje Helena Turnacz.
– Gdy Hela z Mietkiem przybiegli na stacyjkę w Palmirach, zatrzymał ich tam patrol niemieckich żołnierzy i nakazał natychmiast wrócić do domu- wtrąca Henryk Jagodziński. Ja zaraz dołączyłem do nich i udaliśmy się do lasu, aby nie bardzo rzucać się w oczy Niemców. Zaraz dał się słyszeć strzał, a zaraz potem następny i następny i następny. Zamarliśmy. Helka zaczęła odmawiać jakieś pacierze myśląc, że i my żywi stąd nie wyjdziemy. Postanowiliśmy w lesie tym poczekać do wieczora, aby pod osłoną mroku dotrzeć do domu- kończy pan Jagodziński.
– Jak relacjonowała moja ciotka Hanka Tuleszanka warszawska tancerka, Polska dnia 12 czerwca 1941 roku, poniosła ogromną stratę. W tym dniu został rozstrzelany Witold Hulewicz, pisarz, tłumacz, a przede wszystkim twórca Teatru Polskiego Radia. Kochałam się w nim, mawiała moja ciotka, szkoda, że miłość tę tak szybko przesłoniła mi palmirska ziemia- kończy słowami cioci pani Jadwiga Dobrucka.
– Gdy słyszeliśmy strzały rankiem 12 czerwca 1941 roku, domyślaliśmy się, że coś niedobrego się stało. O mordach na tutejszych terenach, wiedzieliśmy już od dłuższego czasu. Wtedy w czerwcu, też już zdawaliśmy sobie sprawę co się stało. Ale cóż, zaciskaliśmy z nienawiści zęby i tylko czekaliśmy wieści, kto tam został rozstrzelany, a może nasz brat, może ojciec, a może kolega…czekaliśmy to było straszne – dopowiada Jerzy Motyka-Szulc…
Gdy już minęło tyle lat, głos palmirskich strzałów nie potrafi zamilknąć. Przypomina nam on o polskich bohaterach, którzy walcząc o naszą suwerenność ponieśli śmierć, częstokroć nie pozostawiając nam potomnym swojego nazwiska.
Zwłoki ofiar ekshumowane zostały w 1946 roku. Z blisko 2000 ofiar egzekucji, rozpoznano zaledwie 400 osób. W odległości 5 km od miejscowości Palmiry, znajduje się obecnie cmentarz oraz Muzeum – Miejsce Pamięci.
Ewa Michałowska- Walkiewicz
Pomocne linki:
http://www.palmiry.mhw.pl/mhw/index.jsp?place=Menu07&news_cat_id=194&layout=6&lang=pl