WARSAW (AFP) — Seventy years after the eruption of World War II, Poland is paying homage to Polish victims of the 1939-1945 Nazi occupation by posting their names on a vast historical list in cyberspace.
The project aims to bring to light the names of victims — both those who perished and those who were persecuted but survived — who were never registered, as well as to gather death records dispersed across Poland, Germany, Ukraine, and Israel in one place accessible to all.
“How many forms do I have to fill out if I’m the only survivor in my family of five?” Maria Gnietczyk, 82, a onetime detainee in the Auschwitz Nazi German death camp, asks personnel responsible for the website in Warsaw.
She is told to fill out five, for her late relatives and herself as an Auschwitz survivor.
Questionnaires can be filled out either online or, more traditionally, on paper.
“In the space of two weeks, more than 1,500 questionnaires were submitted over the Internet,” says Ewa Tazbierska of a group called the Polish-German Reconciliation Foundation, a foundation created by both governments, now in charge of the website at: http://www.straty. pl.
People killed during military offensives, in combat, by execution and those who perished in death camps and ghettos can be registered with the site. Historians check each name to avoid any duplications.
“It’s very meticulous work and a gigantic operation due both to it’s size and degree of complexity,” says historian Andrzej Kunert.
Launched in 2006, the project until May was run by Karta, a Polish non-governmental organisation, and gathered 1.5 million names over three years.
According to Tazbierska, this figure could double over the next three years.
“The response has been huge. In two weeks, we received more than 50,000 hits on the site and 360,000 searches for names,” she said.
“It is precisely to give names to the victims. Our victims are anonymous — we’re talking about several million people, but we don’t know who they were,” Tazbierska said.
Establishing the true death toll of Poles during World War II is also a major of objective of the project, a delicate task in a country devastated in that fighting. And in the 50 years of communism that followed, the truth about the war was often obscured by state propaganda.
“In 1946, the communist authorities fixed the number of victims at 6,028,000”, says Kunert.
“This number was invented on the basis of estimates and was published in history text books for decades. This was the only official number, almost sacred, even though it raised doubts among historians,” he said.
“No country in Europe was able to account for its victims with such precision after the war. The estimates were made in millions or hundreds of thousands. In Poland, the communists added 28,000 onto their total to make it seem more realistic,” Kunert explains.
Historians generally accept that six million Polish citizens died during the World War II, half of them Polish Jews.
The results of the project could bring surprises, Kunert says.
“The total could turn out to be lower, closer to the 4.5 million total which some historians believe to be true. Or on the contrary, it can reach seven or eight million as some demographers maintain,” he said.
“Aside from its academic significance, the project also aims to involve younger generations, ” says Tomasz Merta, Poland’s Deputy Minister of Culture. The initiative is co-financed by the ministry and Poland’s Institute for National Remembrance (IPN), responsible for prosecuting Nazi and communist-era crimes.
“Even if it’s late, it must be done. The Germans must know everything black on white,” says Maria Bromowska 73, who visited the project’s headquarters in Warsaw to register her father and five members of her husband’s family killed during the 1944 Warsaw Uprising of Polish Home Army partisans against the Nazis.
“I owe it to the memory of my father. He was killed by a German soldier in the street, in a suburb of Warsaw. He was not a member of the resistance, just a civilian,” says Bromowska who saw her father die, a memory that still brings tears to her eyes.
By Maja Czarnecka
Program straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką
Celem programu jest stworzenie imiennej bazy danych, zawierającej wszystkie możliwe do uzyskania informacje o ofiarach i prześladowaniach niemieckich wobec obywateli polskich w latach 1939-1945.
Wydawać by się mogło, że po upływie ponad sześćdziesięciu lat od czasu zakończenia II wojny światowej rozmiar niemieckich represji i bilans nieodwracalnych strat osobowych wśród obywateli polskich jest już dokładnie opisany i ustalony. Tak jednak nie jest.
W trakcie ostatniej wojny Polska poniosła relatywnie największe straty i szkody demograficzne spośród wszystkich państw walczących i okupowanych. Do dzisiaj rozmiar tych strat oraz zakres represji nie jest dokładnie znany. Zarówno III Rzesza, jak i Związek Radziecki prowadziły wobec Polaków i zamieszkujących II Rzeczpospolitą obywateli innych narodowości, politykę eksterminacji do ludobójstwa włącznie, politykę wynaradawiania, wyniszczenia biologicznego i kulturowego, masowych wysiedleń, wreszcie politykę deportacji na roboty przymusowe i przymusowego wcielania do swych armii. Do dziś nie znamy prawdziwej liczby obywateli polskich – ofiar działań wojennych i obu okupacji.
Bilans strat obywateli polskich i ofiar represji pod okupacją niemiecką to kwestia rzetelnej oceny posiadanych już informacji, kwestia scalenia, ujednolicenia i uzupełnienia różnych danych, wykonania pracy, której z różnych względów nie wykonano ani przez kilkadziesiąt lat Polski komunistycznej, ani po przełomie roku 89.
To sprawa nadania liczbom i szacunkom charakteru indywidualnego, wypełnienia ich konkretną osobową treścią, wyjścia poza matematyczne tylko obliczenia. Podajemy niekiedy liczby, z rzadka tylko nazwiska.
Nie ma chyba w Polsce miejscowości, której mieszkańcy nie byliby w trakcie wojny poddani represjom. Świadczą o tym tysiące pomników i tablic pamiątkowych. Nie ma rodziny, która nie straciłaby kogoś bliskiego, nie była poddana wysiedleniu, zmuszona do pracy przymusowej. Mamy ostatnią możliwość pozyskania informacji o represjach niemieckich, zwłaszcza od ostatnich żyjących osób, które są jeszcze w stanie dać temu świadectwo uzupełniając luki w archiwalnej dokumentacji. Jest jednak wiele rodzin, które nic nie wiedzą o losie swoich najbliższych, po których wszelki ślad zaginął. Stworzenie jednolitej – ogólnodostępnej bazy danych o prześladowaniach nazistowskich to również stworzenie możliwości odnalezienia po wielu latach informacji o zaginionych w czasie wojny, odtworzenia ich ostatnich chwil…
Wynikiem programu będzie zebranie w jednym miejscu rozproszonych, często w ogóle dotąd niedostępnych danych o osobach, które stały się ofiarami agresji nazizmu. Pochodzą one z dokumentów archiwalnych przechowywanych w instytucjach zajmujących się problematyką II wojny światowej, a także bezpośrednio od ofiar i ich rodzin.
Temu celowi służy szczegółowo opracowany kwestionariusz, który można wypełnić on-line lub pobrać ze strony i wypełniony przesłać na adres obecnego realizatora programu, Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie”, ul. Krucza 36, 00-921 Warszawa.
Realizator programu wybierany jest co trzy lata w drodze publicznego konkursu. W latach 2006-2008 była nim Fundacja Ośrodka Karta.
Instytut Pamięci Narodowej w porozumieniu z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego powołał dla realizacji programu dwa gremia doradcze:
• Komisję Ekspertów – która określa merytoryczny kształt programu
• Radę Programową – która ustala reguły współdziałania wszystkich partnerów przedsięwzięcia.
W chwili obecnej skupia ona przedstawicieli 30 instytucji zajmujących się problematyką II wojny światowej