Pluton honorowy batalionu „Kiliński” w czasie pogrzebu na ulicy Zgoda w Warszawie 1944 / https://pl.wikipedia.org/wiki/
63 dni wolnej Polski
Wtedy była wolna Polska
Towarzystwo Patriotyczne Renesans ze Skarżyska – Kamiennej, zorganizowało wieczorek wspomnień, poświęcony bohaterom powstania warszawskiego. Raz jeszcze przenieśliśmy się w ten miniony czas.
63 dni
Powstanie warszawskie, to innymi słowy wymierzona przeciw okupantowi niemieckiemu walka zbrojna, mająca miejsce w Warszawie, którą podjęły oddziały Armii Krajowej w ramach akcji Burza. Datę rozpoczęcia wspomnianych powstańczych walk, ustalono na dzień 1 sierpnia 1944 roku, o godzinie 17.00. Godzina ta, zwyczajowo nosi nazwę godziny „W”.
Początek powstania
W pierwszych dniach powstania warszawskiego, wzięło udział około 23 tysięcy polskich żołnierzy. AK dysponowała wówczas dobrze wyszkolonymi ludźmi, z czego tylko 10%, posiadało broń krótką. Ochoczo do żołnierzy AK, dołączyły też jednostki Narodowych Sił Zbrojnych, w których stanie było około 800 żołnierzy. Warto jest też wspomnieć o udziale w powstaniu oddziałów Armii Ludowej, w których szeregach walczyło z niemieckim wrogiem 500 żołnierzy. Czynny udział w powstaniu wzięła także cywilna ludność miasta Warszawy. Przeważająca siła wroga, nie stłumiła w warszawiakach chęci dozgonnej walki o to, co było na wskroś polskie, tak drogie sercom wszystkich Polaków, kochane miasto Warszawa. Z pieśniami na ustach, broniono tej jedynej namiastki polskości, które tam pośród walących się murów było wolnym miastem.
Antoni Chruściel (w środku) i Tadeusz Żenczykowski „Kania” (obok z prawej) w trakcie Powstania Warszawskiego/https://pl.wikipedia.org/wiki
Pod komendą Montera
Dowódcą powstania, mianowano generała brygady Antoniego Chruściela, który posługiwał się pseudonimem Monter. Do dnia 3 sierpnia 1944 roku, w rękach walczących Polaków znalazła się większa część Śródmieścia wraz z Powiślem, Starym Miastem, Żoliborzem, Mokotowem oraz Ochotą. Niestety Polacy nie zdołali w tym czasie opanować Cytadeli, Dworca Gdańskiego i lotniska na Okęciu. Następnego dnia, załamało się powstanie na Pradze. Zgodnie ze rozkazem Adolfa Hitlera, Niemcy w dzielnicach Warszawy, nad którymi sprawowali kontrolę stosowali bezwzględny terror wobec tamtejszych mieszkańców. Gdy Komenda Główna AK zmuszona była przenieść się na Stare Miasto, oddziały walczące na Woli wycofały się kanałami do Śródmieścia. W dniu 6 sierpnia, niemiecki agresor odciął Stare Miasto od Śródmieścia, tym sposobem docierając do Ogrodu Saskiego.
Zmasowany atak
Już następnego dnia, Niemcy rozpoczęli natarcie na Stare Miasto. W walkach tych agresor użył najcięższego sprzętu wojennego, do którego zaliczyć trzeba: wielkokalibrową artylerię i lotnictwo. Szturm Niemców na Stare Miasto, rozpoczął się dnia 19 sierpnia, jego celem jak nie trudno się domyśleć było utrzymanie przejazdów przez most Kierbedzia. Mimo kilku prób obrony miasta, nie udało się powstańcom rozbić pierścienia niemieckiego, zaciskającego się wokół starówki. Sytuacja ta, wymusiła na sztabie akowców decyzję o ewakuacji ludności cywilnej kanałami. Powstańcy walczący w Śródmieściu po zaciętych walkach zdobyli ważne niemieckie punkty oporu, do których należały między innymi: Pałac Staszica, gmach Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej, a także Komenda Policji na Krakowskim Przedmieściu.
Po drugiej stronie Wisły
Ofensywa Armii Czerwonej zatrzymała się jednak po drugiej stronie Wisły. Rząd radziecki odmówił zgody na lądowanie samolotów alianckich, mających dostarczać zaopatrzenie powstańcom. W dniach 16-21 września natomiast, przeprowadzono w rejonie Czerniakowa, Powiśla i Żoliborza desant żołnierzy z drugiej i trzeciej dywizji piechoty Pierwszej Armii Wojska Polskiego. W sumie przez Wisłę przeprawiono wówczas 5 polskich batalionów, które szybko stworzyły przyczółki na Czerniakowie i Żoliborzu. Ze względu na brak odpowiedniego wsparcia artyleryjskiego, powyższa operacja zakończyła się niepowodzeniem Polaków. Już w dniu 23 września, skapitulował Czerniaków, a następnie po zaciętych walkach, pod koniec września padł Mokotów, a ostatniego dnia września Żoliborz.
Powstanie upadło
Straty powstańcze szacuje się na około 18 tysięcy zabitych i zaginionych Polaków, a rannych zaś było ponad 20 tysięcy ludzi. Ponad 25% budynków Warszawy, na terenach objętych walkami zostało zniszczonych. Po kapitulacji powstania, polskich żołnierzy osadzono w obozach jenieckich, a walczącą ludność cywilną w obozie przejściowym w Pruszkowie, skąd rozsyłano ją do obozów pracy w Niemczech.
„NIEMCY ludziom zgotowali taki los”
EWA MICHAŁOWSKA – WALKIEWICZ
