W wiekach średnich, była to największa bitwa w ówczesnej Europie, pod względem zgromadzonego wojska. Miała ona miejsce 15 dnia lipca 1410 roku. Bitwa ta zakończyła się zwycięstwem sojuszniczych wojsk polsko-litewskich i pogromem sił krzyżackich, lecz jednak nie przyczyniła się ona do całkowitego zniszczenia siejącego zło na starym kontynencie zakonu.
Tło polityczne bitwy
Wiosną roku 1409, dzięki staraniom wielkiego księcia Witolda, wybuchło antykrzyżackie powstanie na Żmudzi. Mistrz zakonu krzyżackiego, Ulrich von Jungingen, przybył do króla Polski Władysława Jagiełły, z prośbą o zachowanie jego neutralności w konflikcie Zakonu z Litwą popierającą Żmudź. Król Jagiełło, oczywiście odmówił. W konsekwencji wielki mistrz zmienił kierunek ataku i w pierwszych dniach sierpnia 1409 roku, oddziały zakonne przekroczyły granice Polski. Działania militarne rozpętanej kampanii przeciw zakonowi mające miejsce w 1409 roku, szybko zakończono z powodu nadciągających chłodów w dniu 8 października, pod zamkiem bydgoskim. Jednakże zarówno w Krakowie jak też i w Malborku, rozpoczęto staranne przygotowania do decydującego starcia między wspomnianymi potęgami.
Planowanie bitwy
Szczegółowy polski plan wojenny, opracowano w Brześciu Litewskim w grudniu 1409 roku. Odbyła się wówczas narada króla Jagiełły z Witoldem, z udziałem podkanclerzego koronnego Mikołaja Trąby. Główne natarcie postanowiono skierować na Malbork z zamiarem zmuszenia zakonników, do opuszczenia twierdzy. Skoncentrowane wojska polsko – litewskie, miały stanąć pod Czerwińskiem. Jednak rozmoknięte deszczem tereny, zmusiły wojska do skierowania się bardziej na północ, w okolice wsi Grunwald.
Bitwa
Rankiem w dniu 15 lipca 1410 roku, wojska polskie i litewskie rozlokowane były na wschód od Łodwigowa i Stębarka, w pobliżu jeziora Lubień. Lewe skrzydło tworzyły główne siły polskie, pod dowództwem marszałka Zbigniewa z Brzezia i składały się z ciężkiej jazdy. Prawe skrzydło wojsk polsko – litewskich tworzyło rycerstwo z Wielkiego Księstwa Litewskiego, pod dowództwem wielkiego księcia Witolda, składające się z lekkiej jazdy. Wśród sił prawego skrzydła były chorągwie z całej Litwy, jak również chorągwie posiłkowe złożone z oddziałów tatarskich pod wodzą chana Dżalal ad – Dina.
Pierwsze stracie
Bitwa rozpoczęła się około południa. Długie wyczekiwanie w pełnym słońcu sprowokowało wielkiego mistrza do wysłania emisariuszy do króla Władysława z prowokacyjnym podarunkiem, jakim były dwa nagie miecze. Jan Długosz tak ten fakt opisuje…. Wielki mistrz pruski Ulryk posyła tobie i twojemu bratu… dwa miecze, ku pomocy, byś z nim i z jego wojskiem mniej się ociągał i odważniej, niż to okazujesz, walczył, a także żebyś dalej się nie chował i, pozostając w lasach i gajach, nie odwlekał walki… .Niedługo jednak po tym zdarzeniu, zwaśnione wojska ruszyły nacierając na siebie. Bitwa prowadzona była z niezwykłą dokładnością i precyzją. Zarówno jedna jak też i druga strona wykorzystywały wszystkie możliwości i taktyki wojenne. Zakon, jednak źle rozlokował swoich żołnierzy, gdyż pieszych łuczników stratowały ciężkie hufce, prawego skrzydła wojsk sprzymierzonych z zakonem. Wilcze doły wykopane dla Polaków, posłużyły zakonowi jako pułapki dla ich własnego wojska. Straty militarne zakonu, do końca bitwy były przez nich niepowetowane. Stroną zwycięską była Polska i Litwa, a rycerzami, którzy na zawsze wpisali się w historię tej bitwy był Zawisza Czarny, Marcin z Wrocimowic i Zyndram z Maszkowic. Raz na zawsze pokazaliśmy zakonnikom siejącym wszędzie zło i niesprawiedliwość, że można ich pokonać.
Pomnik Grunwaldzki na placu pl. Matejki w Krakowie
Rok powstania: 1910
Pomnik został ufundowany przez pianistę i kompozytora, Ignacego Paderewskiego i odsłonięty w 500. rocznicę zwycięskiej bitwy pod Grunwaldem. Stworzył go Antoni Wiwulski. W centralnym miejscu, najwyżej na cokole usytuowany jest król Jagiełło spinający konia, niżej, przed nim, stoi książę Witold wsparty na mieczu, po bokach polscy i litewscy rycerze. U stóp cokołu – powalony wielki mistrz krzyżacki.
Pomnik zniszczyli hitlerowcy od razu we wrześniu 1939 roku, a odbudowano go w 1976 roku.
Ewa Michałowska – Walkiewicz