Gen Józef Haller. Foto: pl.wikipedia.org
Twórca Błękitnej Armii
Józef Haller von Hallenburg, przyszedł na świat w dniu 13 sierpnia 1873 roku w Jurczycach. Zmarł on natomiast dnia 4 czerwca 1960 roku w Londynie. Był to Generał Broni Wojska Polskiego. A także Naczelny Dowódca wszystkich Wojsk Polskich.
Komendant Legionów
Od dnia 4 października 1918 roku, Józef Haller był komendantem Legionów Polskich. Od dnia 16 marca do 2 kwietnia 1915 roku, pełnił on obowiązki komendanta Legionów, w kolejnym roku był ministrem bez teki w drugim rządzie Władysława Sikorskiego. Gdy wybuchła wojna polsko -bolszewicka, był on dowódcą Frontu Północnego, Haller jako wybitny znawca sztuki wojennej, pełnił obowiązki Generalnego Inspektora Armii Ochotniczej Polskiej. Był on też Prezesem Rady Naczelnej Stronnictwa Pracy. Należy także wspomnieć, iż był on Komendantem Polowych Drużyn Sokolich. W miarę upływu lat, dostąpił on funkcji przewodniczącego ZHP oraz prezesa Komitetu PCK. Jako, działacz polityczny i społeczny, był on kawalerem Orderów Orła Białego i Virtuti Militari.
Pochodzenie
Urodził się w majątku Jurczyce pod Krakowem, jako trzecie z kolei dziecko arystokraty-ziemianina Henryka i Olgi z Tretterów. Do dziewiątego roku życia wychowywał się wraz z licznym rodzeństwem we Lwowie. Należał obok innych członków rodziny do Sodalicji Mariańskiej. Wielki wpływ na osobowość młodego Hallera wywarła atmosfera patriotyzmu i głębokiej religijności rodzinnego domu. Wartości, które go ukształtowały, określiły także całą jego późniejszą działalność.
Ojciec Hallera brał udział w powstaniu styczniowym, dziadek ze strony matki był kapitanem Wojska Polskiego w dobie powstania listopadowego i kawalerem Orderu Virtuti Militari. Po ukończeniu studiów, Józef Haller został mianowany z dniem 18 lipca 1895 roku, na stopień podporucznika i rozpoczął służbę w 11 pułku artylerii polowej we Lwowie.
I wojna światowa
Wybuch wojny stał się sygnałem do mobilizacji członków polskich paramilitarnych organizacji patriotycznych. Dnia 27 sierpnia 1914 roku, wydany został rozkaz formowania z Legionów Polskich Legionu Wschodniego. Haller, wyreklamowany z poboru do wojska austriackiego, był głównym organizatorem tej formacji powstającej z połączenia Drużyn Polowych „Sokoła”, Józef Haller objął dowództwo nad żołnierzami, którzy chcieli kontynuować walkę z Rosją w Legionach Polskich. Po przeformowaniu i uzupełnieniu szeregów nowymi ochotnikami objął stanowisko dowódcy 3 Pułku Legionów. W tym czasie awansowany został do stopnia podpułkownika. W dniu 30 września 1914 roku, wyruszył wraz ze swą jednostką z Krakowa do Karpat. W niezwykle trudnych warunkach terenowych i klimatycznych Brygada Hallera, wspomagała obronę przełęczy karpackich i broniła wojskom rosyjskim dostępu na Węgry. Dnia 15 lutego 1918 roku, otrzymał przydział na dowódcę nowo sformowanej 5 Dywizji Strzelców Polskich. Dnia 7 kwietnia 1918 roku, otrzymał nominację na stopień generała.
Rok 1918
Haller w Paryżu, powołał do istnienia Błękitną Armię walczącą o wolność Polski. Zakończenie wojny nie przerwało rozbudowy tej armii. Jej liczebność wynosiła ostatecznie do 68 tysięcy żołnierzy. Uzbrojona w całości przez Francję, osiągnęła wysoką sprawność bojową. Pierwszy pociąg transportujący oddziały do Polski przekroczył granicę w nocy z 19 na 20 kwietnia 1919 roku. Józef Haller wysłał z Leszna Wielkopolskiego depeszę do Józefa Piłsudskiego informującą o tym fakcie.
Rok 1920
W czasie Bitwy Warszawskiej, Haller dowodził Frontem Zachodnim. Wchodził też w skład Rady Obrony Państwa. Po wybuchu II wojny światowej, przedostał się przez Rumunię do Francji, gdzie oddał się do dyspozycji tworzącego się rządu generała Sikorskiego. Józef Haller przewodniczył tam Międzyministerialnej Komisji Rejestracyjnej. W pierwszych dniach listopada 1939 roku, wszedł w skład rządu jako minister bez teki. Na przełomie lat 1939–1940 odbył kolejną podróż do Ameryki, tym razem aby zachęcić POLONIĘ, do wstępowania do tworzącego się we Francji Wojska Polskiego. Po upadku Francji w roku 1940, przedostał się do Wielkiej Brytanii. Tam w latach 1940–1943 pełnił funkcję Ministra Oświaty w Polskim rządzie na Uchodźstwie.
Ewa Michałowska -Walkiewicz
