Puszcza Iłżecka
Zwiedzając Puszczę Iłżecką, można delektować się urokliwością Nadleśnictwa Marcule, gdzie okazy roślinne i zwierzęce, niegdyś stanowiły ostoję wspomnianej puszczy. Podobno z niedaleko usytuowanej Góry Perzowej w dniu 1 maja, schodzili się tutaj Druidzi, by czynić obchody czczące boga płodności.
Historia tego miejsca
Marcule, to północno – wschodnia część potężnego kompleksu średniowiecznej Puszczy Świętokrzyskiej, która jest częścią Puszczy Iłżeckiej. W początkach naszej państwowości, większa część Puszczy Świętokrzyskiej była własnością kościelną. Należała ona bowiem do biskupa krakowskiego, którego majątek w XIII stuleciu rozciągał się na znacznym obszarze kraju. W XVII wieku lasy zajmowały 75% powierzchni całego iłżeckiego majątku kościelnego. Na tym terenie wyróżniało się kilka większych kompleksów leśnych: na południe od Iłży, ciągnący się aż do Kunowa, z wsiami Wolą Pasztową i Rzechowem i z wsiami Błaziny i Tychowem, dochodzący aż do Wąchocka i Bodzentyna.
Uchwała na Sejmie Wielkim
Na Sejmie Czteroletnim, dnia 27 lipca 1789 roku zapadła uchwała o zajęciu na fundusz wojskowy dóbr biskupstwa krakowskiego, w wyniku czego lasy te przeszły na rzecz Skarbu Państwa. Przemysł górniczy i hutniczy Staropolskiego Zagłębia już od średniowiecza wywierał istotny wpływ na gospodarkę leśną w tym terenie. Przyczynił się on zasadniczo do znacznej zmiany naturalnego charakteru drzewostanów Puszczy Iłżeckiej. Na przełomie XVIII/XIX wieku, na przedgórzu świętokrzyskim, wzdłuż rzeki Kamiennej znajdowały się 23 wielkie piece hutnicze, co stanowiło 60% ogólnej ich liczby w Polsce. Od tego czasu gospodarka leśna, a właściwie pozyskanie drewna, podporządkowane było górnictwu.
Nadleśnictwo Iłża
Prawdopodobnie w 1811 roku, utworzono Nadleśnictwo Iłża. W okresie Królestwa Kongresowego nastąpił znaczny rozwój górnictwa i hutnictwa co przyczyniło się do znacznej degradacji lasów. Dokonano wówczas podziału lasów na tzw. górnicze do których zaliczano lasy obecnego Nadleśnictwa Marcule oraz lasy rządowe, wyłączone spod jurysdykcji górniczej. W 1826 roku, dokonano istotnych zmian organizacyjnych. Lasy Iłża podzielono na dwie części: północna część stanowiła Leśnictwo Zwoleń, a południowa część Leśnictwo Iłża z siedzibą w Kunowie, a następnie w Lubieni. W latach 1836 – 1841 w Starachowicach wybudowano zakład wielkopiecowy z trzema Wielkimi Piecami na węgiel drzewny. W 1870 roku Wielkie Piece w Starachowicach jak i lasy starachowickie (w skład których wchodził dzisiejszy teren obrębu Marcule) wraz z przylegającymi do nich folwarkami w drodze licytacji sprzedane zostały przez ówczesne władze rosyjskie zagranicznej spółce kapitałowej. Po raz kolejny gospodarka leśna podporządkowana została górnictwu i hutnictwu.
Ewa Michałowska – Walkiewicz
