1945 – 1952
Działalność klubu została wznowiona wkrótce po zakończeniu okupacji niemieckiej. Początkowo klub, z inicjatywy jednego z zawodników, Zenona Odrowąża, reaktywował się pod patronatem Milicji Obywatelskiej. Współpraca ta została jednak zakończona już w sierpniu 1945 r. Pierwszy mecz Polonia rozegrała 25 marca 1945 r. na boisku AZS w Parku Skaryszewskim z lokalnym rywalem RKS Okęcie. Spotkanie zakończyło się wynikiem 3:3.
Rok 1946 przeszedł do legendy „Czarnych koszul”. Poloniści niespodziewanie zdobyli pierwszy dla Warszawy tytuł Mistrza Polski. Tytuł ten przeszedł do historii jako „mistrzostwo na gruzach Stolicy”. Sukces był tym bardziej zaskakujący, że klub funkcjonował w niezwykle trudnych warunkach, bez stadionu i boiska. „Nie mieliśmy nie tylko własnego boiska, ale nawet najmniejszego pomieszczenia. Trenowaliśmy na stadionie Legii, tam też rozgrywaliśmy mecze. Naszym „budynkiem” klubowym była zaś brama na rogu Marszałkowskiej i Nowogrodzkiej” – wspominał Jerzy Szularz. Obiekty Polonii przy ul. Konwiktorskiej 6 zostały decyzją komunistycznych władz miasta przekazane w użytkowanie młodzieżowej przybudówce PPR Związkowi Walki Młodych, który nie pozwalał piłkarzom Polonii na korzystanie z boiska. Zespół piłkarski korzystał gościnie ze Stadionu Wojska Polskiego na Łazienkowskiej.
Zdobywając tytuł mistrzowski Polonia na długie lata umocniła swoją pozycję najpopularniejszego klubu Warszawy. „Siłą Polonii była ścisła więź z Warszawą i jej mieszkańcami. Była bezdomna, jak wielu z nich. Po latach klęski i tragedii potrzebowała sukcesu, podobnie jak jej mieszkańcy. Z piłkarzami się więc utożsamiano. Ich sukcesy były sukcesami warszawiaków. Dlatego Polonia miała tak olbrzymią popularność, a na jej mecze przychodziły tłumy wiernych kibiców” – pisali autorzy książki „Piłkarze z Konwiktorskiej” Tadeusz Morawski i Zbigniew Krakowiak.
W 1947 r. poloniści zakwalifikowali się do reaktywowanej ligi (rozgrywki mistrzowskie w latach 1946 i 1947 rozegrano w formule rywalizacji mistrzów okręgów). W 1951 r., po długich staraniach i procesie sądowym Polonii udało się powrócić na swoje obiekty przy ul. Konwiktorskiej. Wówczas klub funkcjonował już jednak jako Zrzeszenie Sportowe „Kolejarz”. Oprócz nazwy zlikwidowane zostały tradycyjne barwy klubu – „Kolejarz” Warszawa występował w bordowych koszulkach. Zmiana nazwy była efektem stalinowskiej „reformy” sportu, w ramach której zlikwidowano kluby sportowe, powołując na ich miejsce koła sportowe przy zakładach pracy. Koła sportowe zostały objęte patronatem przedsiębiorstw z określonej branży. Nad Polonią patronat objęły Polskie Koleje Państwowe i ten stan rzeczy utrzymał się do końca PRL. Ponieważ PKP były sponsorem o dużo mniejszych możliwościach niż tacy potentaci w PRL jak wojsko, milicja, górnictwo czy hutnictwo, klub stopniowo tracił na znaczeniu. Ponadto Polonia z racji niepodległościowych tradycji była klubem z premedytacją marginalizowanym przez komunistyczne władze, które decydowały wówczas o przydziale pieniędzy dla zmierzających ku kryptozawodowstwu klubów piłkarskich. W 1952 r. piłkarze Polonii spadli do II ligi. Już jako II-ligowcy poloniści zdobyli w grudniu 1952 r. Puchar Polski, pokonując w finale na stadionie Wojska Polskiego CWKS Warszawa 1:0 (jeden z uczestników tego meczu Henryk Misiak do dziś pracuje w Polonii jako trener drużyn młodzieżowych). Był to ostatni triumf warszawskiej drużyny przed długim, trwającym ponad cztery dekady okresem upadku. Dopiero po obaleniu systemu komunistycznego, w 1993 r. piłkarze Polonii powrócili, po 41 latach, do piłkarskiej ekstraklasy.
1952 – 1993
Początek lat 50. to okres dalszego regresu sportowego klubu. W 1954 r. „Czarne Koszule” spadły do III ligi, gdzie ugrzęzły na kilka sezonów. Jedynym pozytywem w tym okresie był powrót do tradycyjnej nazwy i barw klubowych. Było to możliwe w efekcie zmian politycznych – zainicjowanej przez ówczesne władze partyjne destalinizacji. Polonia dokonała powrotu do tradycji jako jeden z pierwszych klubów w Polsce w 1956 r.
Dopiero w 1958 r. piłkarze „Czarnych Koszul” powrócili do II ligi, w której utrzymali się zaledwie trzy sezony. Na kolejny awans polonistów do II ligi Warszawa czekała aż 13 lat. Przez ten czas piłkarze „Czarnych Koszul” rywalizowali z lokalnymi rywalami z Mazowsza, tocząc zacięte pojedynki m.in. z silnym wówczas zespołem Bzury Chodaków. Mimo sportowego regresu klub jeszcze przez długie lata cieszył się w Warszawie niesłabnącą popularnością. W 1962 r. na mecz wyjazdowy ze Startem w eliminacjach do II ligi pojechało do Łodzi około pięciu tysięcy kibiców „Czarnych Koszul”. Podobnie liczny był wyjazd kibiców na decydujący o awansie do II ligi w 1958 r. mecz z Czarnymi Szczecin. Rekordowa publiczność ponad 20 tysięcy widzów dopingowała Polonię w czerwcu 1964 r. podczas meczu barażowego o prawo udziału w grach eliminacyjnych o II ligę z lokalnym rywalem Warszawianką. Niektórzy historycy mówią nawet o 35 tys. widzów obecnych tego dnia na stadionie Wojska Polskiego. Niestety, Polonia przegrała ten mecz 0:1. W pierwszej połowie lat 60. na inauguracyjne mecze „Czarnych Koszul” w III lidze przybywało nawet ponad 10 tys. widzów.
Do II ligi piłkarze Polonii powrócili dopiero w pamiętnym dla polskiej piłki 1974 roku, po 13 sezonach spędzonych w III lidze. Pierwszy po tak długiej przerwie II-ligowy mecz na Konwiktorskiej z Arkonią Szczecin oglądało znów ponad 10 tys. widzów. Lata 70. i pierwsza połowa lat 80. to okres balansowania zespołu pomiędzy II a III ligą. Dopiero po spadku w 1985 r. Polonia znów na 6 lat utkwiła w III lidze. Największym osiągnięciem klubu w tym okresie było zdobycie tytułu Mistrza Polski przez juniorów Polonii w 1977 r. Początek odrodzenia piłkarskiej Polonii wiąże się z osobą obecnego Prezesa Honorowego KS Polonia Warszawa Jerzego Piekarzewskiego. W okresie kierowania przez niego sekcją piłkarską zespół Polonii awansował w 1991 r. do II ligi, a w 1993 r., po 41 latach nieobecności, powrócił do ekstraklasy.
1993 – 2009
Mimo wsparcia zespołu przez nowego sponsora, znanego fotografa i przedsiębiorcy Marka Wielgusa, w sezonie 1993/94 nie udało się obronić ekstraklasy. Kolejny powrót do I ligi nastąpił w 1996 r., po przejęciu klubu przez nowego sponsora Janusza Romanowskiego, właściciela holdingu Polkaufring. W 1995 r. klub zorganizował się w formule sportowej spółki akcyjnej – powstał Klub Piłkarski Polonia SSA. Rozpoczął się okres największych sukcesów w historii „Czarnych Koszul”. Zespół występował przez 10 sezonów w ekstraklasie, co było najdłuższą passą I-ligową w historii klubu, wielokrotnie startował w rozgrywkach europejskich pucharów. W 1998 r. poloniści zdobyli trzeci w historii tytuł wicemistrzowski, w 1999 r. dotarli do półfinału Pucharu UEFA Intertoto, a w 2000 r. wywalczyli drugi w historii klubu tytuł Mistrza Polski. Niewiele zabrakło do awansu do Ligi Mistrzów. W decydującej batalii o Champions League Polonia nieznacznie uległa w dwumeczu słynnemu Panathinaikosowi Ateny (2:2 u siebie, 1:2 na wyjeździe). Wcześniej w pięknym stylu wyeliminowali poloniści mistrza Rumunii Dinamo Bukareszt, wygrywając na wyjeździe 4:3 i 3:1 u siebie (mecz rozegrano w Płocku ponieważ stadion Polonii nie spełniał wymogów UEFA). Do puli osiągnięć piłkarze Polonii dorzucili w 2000 r. także Puchar ligi i Superpuchar. Gwiazdą zespołu „Czarnych Koszul” był w tym okresie reprezentant Polski, uczestnik Mistrzostw Świata w Korei 2002 Emmanuel Olisadebe.
Mistrz Polski 2000 – kadra: Maciej Szczęsny, Mariusz Liberda – Przemysław Boldt, Tomasz Ciesielski, Piotr Dziewicki, Arkadiusz Kaliszan, Mariusz Malinowski, Jacek Paszulewicz, Mariusz Pawlak, Tomas Żvirgżdauskas (LIT) – Mateusz Bartczak, Arkadiusz Bąk, Jacek Dąbrowski, Emmanuel Ekwueme (NIG), Igor Gołaszewski, Tomasz Kiełbowicz, Jarosław Mazurkiewicz, Tomasz Wieszczycki – Maciej Bykowski, Grażvydas Mikulenas, Tomasz Moskal, Emmanuel Olisadebe. Trener: Dariusz Wdowczyk.
Rok później, w 2001 r. piłkarze Polonii Warszawa zdobyli Puchar Polski. Równocześnie dały się jednak odczuć pierwsze symptomy kryzysu finansowego, który w następnych latach doprowadził do spadku znaczenia sportowego Polonii. W styczniu 2004 r. zespół został przejęty przez nową sportową spółkę akcyjną Klub Sportowy Piłkarski Polonia Warszawa SSA, której głównym zadaniem było utrzymanie zespołu w I lidze i pozyskanie dla klubu strategicznego, zasobnego finansowo inwestora. Twórcą nowej spółki był warszawski przedsiębiorca, kibic Polonii, wydawca klubowego miesięcznika „Polonia ‘Ole” ś.p. Jan Raniecki. W sezonach 2003/2004 oraz 2004/2005 walka o utrzymanie w lidze zakończyła się pomyślnie. Spadek do II ligi, po 10 sezonach w ekstraklasie, nastąpił niestety w sezonie 2005/2006. Sukcesem zakończyło się natomiast poszukiwanie nowego właściciela dla klubu – w kwietniu 2006 r. pakiet 100 proc. akcji KSP Polonia Warszawa SSA przejęła należąca do Józefa Wojciechowskiego firma J.W. Construction Holding S.A., największy polski deweloper. W lipcu 2008 Polonia wróciła do Ekstraklasy po fuzji z Groclinem Dyskobolią Grodzisk Wielkopolski.
Wykorzystano opracowania Roberta Gawkowskiego oraz materiały ze strony www.wielkapolonia.pl
Najważniejsze daty:
1911 – pierwsze mecze Polonii: z Koroną Warszawa 3:4 i Newcastle Łódź 2:7.
1912 – powstają piłkarskie drużyny rezerwowe i sekcja lekkoatletyczna
1913 – pierwszy mecz piłkarzy w czarnych koszulkach
1915 – powstają formalne struktury organizacyjne klubu. Pierwszym prezesem klubu zostaje Tadeusz Gebethner.
1921 – Polonia zdobywa tytuł Wicemistrza Polski w pierwszych rozgrywkach mistrzowskich.
1926 – Piłkarze Polonii ponownie zdobywają tytuł wicemistrzowski.
1927 – „Czarne Koszule” znajdują się wśród założycieli ligi piłkarskiej.
1928 – Prezesem klubu zostaje gen. Kazimierz Sosnkowski. Polonia buduje stadion przy ul. Konwiktorskiej.
1946 – Polonia Mistrzem Polski!
1952 – Zdobycie Pucharu Polski. Spadek do II ligi.
1977 – Juniorzy Polonii zdobywają mistrzostwo Polski.
1993 – powrót do piłkarskiej ekstraklasy po 41 latach nieobecności.
1998 – Polonia po raz trzeci Wicemistrzem Polski.
2000 – piłkarze Polonii Mistrzem Polski! Zespół zdobywa także Puchar Ligi i Superpuchar.
2001 – drugi triumf w Pucharze Polski.
2004 – zespół przejmuje nowa spółka KSP Polonia Warszawa SSA
2006 – spadek do II ligi. Klub przejmuje nowy właściciel – firma J.W. Construction Holding S.A.
2008 – powrót do Ekstraklasy po fuzji z Groclinem Dyskobolią Grodzisk Wielkopolski
Źródło: KSP Polonia Warszawa www.ksppolonia.pl
Zdjęcia: Archiwum KSP Polonia Warszawa
1) Mistrz Polski z 1946 r. ; 2) Zdobywcy Pucharu Polski w 1952 r.
Historia Polonii Warszawa – cz. I