
Jest to najstarszy cmentarz komunalny na terenie obecnego Krakowa.
Założony najprawdopodobniej pomiędzy 1784r. (kiedy to cesarz Józef II edyktem nakazał przenosić cmentarze z miejsc zamieszkanych), a 1794r. (z którego pochodzi najstarsza, znana jedynie z zachowanej fotografii, inskrypcja z grobu Agnieszki Drelinkiewiczówny).
Cmentarz miał kostnicę zbudowaną w 1838 roku. Pierwsza wiadomość o kaplicy pochodzi z 1886 roku, w dokumentach miejskich jest informacja, iż postanowiono grobowiec rodzinny Zdzieńskich, właścicieli Płaszowa, zbudowany w formie dość dużej kaplicy wyremontować i używać jako kaplicę cmentarną.
Cmentarz dwukrotnie poszerzano w 1838 r. i w 1895r. zwracając jednocześnie uwagę na konieczność jak najszybszego założenia nowego cmentarza, do czego doszło ostatecznie w 1900 roku. W kwietniu 1900 roku, stary cmentarz ostatecznie zamknięto, postanawiając chować tutaj jedynie osoby zasłużone dla Podgórza i posiadające grobowce rodzinne.
Część cmentarza, ok. 1/4 powierzchni, zniwelowali spychaczami Niemcy w 1942 roku przy budowie linii kolejowej, bezpardonowo niszcząc znajdujące się tam nagrobki.
Do dziś przetrwało zaledwie 38 arów starego cmentarza podgórskiego, który w 1900 roku liczył 1,5 ha powierzchni.
Grób Edwarda Dembowskiego
Pochowane osobistości:
– Edward Dembowski – sekretarz Jana Tyssowskiego przywódcy powstania krakowskiego, poległy podczas pamiętnej procesji na Podgórze 27 lutego 1846 roku wraz z 28 innymi zastrzelonymi uczestnikami tego wydarzenia – obecny istniejący nagrobek wystawiono staraniem Związku Legionistów w 1936 roku,
– Wojciech Bednarski (1841-1914) – dyrektor szkoły, radny miejski, założyciel parku,
– Wojciech Eljasz-Radzikowski (1814-1904) – artysta malarz, ojciec Władysława oraz malarza Walerego Eljasz-Radzikowskiego,
– Władysław Eljasz-Radzikowski (1847-1921) – syn Wojciecha, powstaniec styczniowy, sybirak, artysta rzeźbiarz,
Grobowiec Serkowskich i Maryewskich
– Józef Serkowski (1786-1856) – urzędnik, sekretarz Magistratu Podgórskiego,
– Emil Serkowski (1822-1900) – inżynier, długoletni radny, prezydent i honorowy obywatel Podgórza,
– Franciszek Maryewski (grobowiec rodzinny Serkowskich) – ostatni prezydent Podgórza, który 4 lipca 1915 roku w czasie spotkania na moście wiślanym z prezydentem Krakowa Juliuszem Leo poprzez symboliczny uścisk dłoni przypieczętował połączenie Podgórza z Krakowem,
– Józef Chrystian Zoll (1803-1872) radca rachunkowy, burmistrz Podgórza oraz jego młodszy syn Ludwik Zoll (1845-1863) powstaniec styczniowy, zmarły od rany zadanej piką kozacką w czoło w bitwie pod Strojnowym; w 1986 roku pochowano tu Fryderyka Zolla (1899-1986), uczestnika walk o wolność w 1918 i 1920, obrońcę Modlina, majora AK, powstańca warszawskiego, kawalera orderu Virtuti Militari,
– Aleksander Kotsis (1836-1877), malarz scen rodzajowych i pejzaży, proponowany przez Jana Matejkę na stanowisko profesora w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie – jego miejsce spoczynku zostało zapomniane w okresie międzywojennym.
– Agnieszka Jałbrzykowska (1818-1902) – przełożonej pensji dla panien i honorowej obywatelki Podgórza, został zniszczony w 1942 przez Niemców.
W 1996 roku Stary Cmentarz Podgórski został wpisany do rejestru zabytków pod numer A-1028. Mimo to proces dewastacji nadal postępował.
W 2008 roku staraniem Stowarzyszenia PODGORZE.PL, Stary Cmentarz Podgórski, został wpisany do Association of Significant Cemeteries in Europe (ASCE) czyli stowarzyszenia skupiającego najważniejsze cmentarze w Europie. W 2010 znalazł się na Europejskim Szlaku Kulturowym obejmującym 49 cmentarzy, w 37 miastach położonych w 16 europejskich krajach. Oficjalna strona szlaku: www.cemeteriesroute.eu
Po latach zaniedbań, dopiero w 2011 roku rozpoczęła się systematyczna renowacja cmentarza prowadzona ze środków Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Rocznie odnawianych jest kilkanaście nagrobków i efekty tych prac są coraz bardziej widoczne.
Widok od strony cmentarza na al. Powstańców Śląskich 1, w głębi budynek Muzeum Podgórza.
Źródło:
http://cmentarze24.pl/?go=c_c&c=PodgorStar
https://starycmentarz.podgorze.pl/
Foto: Krystyna Teller- Polish News, sierpień, 2019r.