Obwody glazów wynoszą średnio 0,5 – 3 m. a kilka z nich osiąga 6-8,7 m.
Głazy, podobnie jak rzeźba terenu i jeziora, są charakterystycznymi elementami polodowcowego krajobrazu Suwalszczyzny. Określenie „głazy narzutowe” w potocznym znaczeniu dotyczy materiału skalnego przyniesionego przez lodowiec z obszaru dzisiejszej Skandynawii i dna Morza Bałtyckiego. W kolejnych zlodowaceniach okruchy skalne zostały przetransportowane na teren Suwalszczyzny razem z innymi osadami lodowcowymi: piaskiem, iłem, żwirem i gliną.
Głazy w Bachanowie pochodzą z rozmycia gliny zwałowej przez wody lodowcowe i rzecznolodowcowe. W wyniku rozmycia, wszystkie drobniejsze frakcje zostały wypłukane i przeniesione niżej z prądem wód. Pozostały jedynie głazy jako najtrudniejsze do transportu.
W rezerwacie głazy rozmieszczone są na czterech różnych poziomach:
– w korycie Czarnej Hańczy
– na dnie doliny rzecznej (ok. 10 m. pod lustrem wody)
– na powierzchni sandrowej (ok. 20 m. pod lustrem wody)
Głazy narzutowe mają wielowiekową tradycję jako materiał budowlany, wykorzystywany przy wznoszeniu obiektów obronnych i sakralnych a także w budownictwie wiejskim. Używane były powszechnie do budowy dróg, mostów, regulacji rzek. W okresie II Wojny Światowej w Blaskowiźnie pracował, uruchomiony przez Niemców, Zakład Przerobu Kamieni. Przerobione kamienie posłużyły między innymi do budowy kwatery Hitlera w Gierłoży. W roku 1975 część rezerwatu została zniszczona wskutek eksploatacji kamienia.
Poniżej rezerwatu przepływa rzeka Czarna Hańcza. Przypomina ona tutaj górski potok, co jeszcze bardziej podkreślają leżące w jej korycie duże głazy. Na odcinku od wypływu z jeziora Hańcza do ujścia Kozikówki (1300 m) spadek rzeki wynosi 24 m. Na kamieniach i pod nimi bytują drobne zwierzęta przystosowane do bystrego prądu rzeki.
Spośród ryb mozna tu spotkać takie rzadkości jak: pstrąg potokowy, głowacz białopłetwy czy strzebla potokowa.
Brzegi Czarnej Hańczy porasta las liściasty, nazywany łęgiem olszowym, gdzie można natknąć się na rzadkie rośliny cienistych i podmokłych terenów.
Około 300 m na południowy zachód od rezerwatu, w dolinie Czarnej Hańczy i Kozikówki, ma swój początek słynny oz turtulsko-bachanowski. Oz rozciąga się na przestrzeni 2850 m i składa się z 13 pagórków o wysokości do 18 m. Tego typu forma ukształtowania terenu powstała w wyniku gromadzenia się niesionego przez wody lodowcowe piasku i żwiru w istniejących w lądolodzie szczelinach. Po wytopieniu się lodu nagromadzony w ten sposób materiał utworzył wydłużone i regularne wzniesienia.
Na południe od głazowiska widoczna jest sucha dolina, której dno znajduje się (niejako zawieszone jest) około 10 m nad poziomem rzeki. Ta „wisząca” dolina nosi nazwę „Gaciska” i ciągnie się na długości 4 km. Powstała ona, kiedy obecna dolina Czarnej Hańczy została wypełniona martwym lodem, a wody pra-Czarnej Hańczy płynęły prosto na południe.
Teren rezerwatu i jego otoczenie stanowi własność prywatną i jest użytkowany rolniczo jako pastwisko. Ekstensywny wypas zwierząt jest pożądany, zabezpiecza się w ten sposób głazowisko przed zarośnięciem przez krzewy i drzewa.
Więcej informacji na temat miejscowych atrakcji turystycznych można uzyskać w Urzędzie Gminy Wiżajny , Rynek 1, 16-407 Wiżajny lub na stronie www.wizajny.pl
Jacek Urbańczyk
Wyprawa w opisywane wyżej okolice sponsorowana była przez firmę:
