Z cyklu: Mazury mało znane – Głazowisko Bachanowo nad Czarną Hańczą.

Hancza

Hancza Rezerwat „Głazowisko nad Czarną Hańczą” znajduje się w dolinie rzeki Czarna Hańcza. Został utworzony w 1972 r. i zajmuje pow. ok. 1 ha. Pomimo swoich niewielkich rozmiarów jest jednym z niewielu miejsc w Polsce o tak dużym nagromadzeniu głazów narzutowych (eratyków). W rezerwacie i jego otoczeniu ich liczbę określa się na ok. 10 tys.

 

Obwody glazów wynoszą średnio 0,5 – 3 m. a kilka z nich osiąga 6-8,7 m.

     Głazy, podobnie jak rzeźba terenu i jeziora, są charakterystycznymi elementami polodowcowego krajobrazu Suwalszczyzny. Określenie „głazy narzutowe” w potocznym znaczeniu dotyczy materiału skalnego przyniesionego przez lodowiec z obszaru dzisiejszej Skandynawii i dna Morza Bałtyckiego. W kolejnych zlodowaceniach okruchy skalne zostały przetransportowane na teren Suwalszczyzny razem z innymi osadami lodowcowymi: piaskiem, iłem, żwirem i gliną.

 Glazy

Głazy w Bachanowie pochodzą z rozmycia gliny zwałowej przez wody lodowcowe i rzecznolodowcowe. W wyniku rozmycia, wszystkie drobniejsze frakcje zostały wypłukane i przeniesione niżej z prądem wód. Pozostały jedynie głazy jako najtrudniejsze do transportu.

 

W rezerwacie głazy rozmieszczone są na czterech różnych poziomach:

  – w korycie Czarnej Hańczy

– na dnie doliny rzecznej (ok. 10 m. pod lustrem wody)

– na powierzchni sandrowej (ok. 20 m. pod lustrem wody)

 Głazy narzutowe mają wielowiekową tradycję jako materiał budowlany, wykorzystywany przy wznoszeniu obiektów obronnych i sakralnych a także w budownictwie wiejskim. Używane były powszechnie do budowy dróg, mostów, regulacji rzek. W okresie II Wojny Światowej w Blaskowiźnie pracował, uruchomiony przez Niemców, Zakład Przerobu Kamieni. Przerobione kamienie posłużyły między innymi do budowy kwatery Hitlera w Gierłoży. W roku 1975 część rezerwatu została zniszczona wskutek eksploatacji kamienia.

 

Hancza

 Poniżej rezerwatu przepływa rzeka Czarna Hańcza. Przypomina ona tutaj górski potok, co jeszcze bardziej podkreślają leżące w jej korycie duże głazy. Na odcinku od wypływu z jeziora Hańcza do ujścia Kozikówki (1300 m) spadek rzeki wynosi 24 m. Na kamieniach i pod nimi bytują drobne zwierzęta przystosowane do bystrego prądu rzeki.

Spośród ryb mozna tu spotkać takie rzadkości jak: pstrąg potokowy, głowacz białopłetwy czy strzebla potokowa.

       Brzegi Czarnej Hańczy porasta las liściasty, nazywany łęgiem olszowym, gdzie można natknąć się na rzadkie rośliny cienistych i podmokłych terenów.

 CzarnaHańcza

Około 300 m na południowy zachód od rezerwatu, w dolinie Czarnej Hańczy i Kozikówki, ma swój początek słynny oz turtulsko-bachanowski. Oz rozciąga się na przestrzeni 2850 m i składa się z 13 pagórków o wysokości do 18 m. Tego typu forma ukształtowania terenu powstała w wyniku gromadzenia się niesionego przez wody lodowcowe piasku i żwiru w istniejących w lądolodzie szczelinach. Po wytopieniu się lodu nagromadzony w ten sposób materiał utworzył wydłużone i regularne wzniesienia.

      Na południe od głazowiska widoczna jest sucha dolina, której dno znajduje się (niejako zawieszone jest) około 10 m nad poziomem rzeki. Ta „wisząca” dolina nosi nazwę „Gaciska” i ciągnie się na długości 4 km. Powstała ona, kiedy obecna dolina Czarnej Hańczy została wypełniona martwym lodem, a wody pra-Czarnej Hańczy płynęły prosto na południe.

     Teren rezerwatu i jego otoczenie stanowi własność prywatną i jest użytkowany rolniczo jako pastwisko. Ekstensywny wypas zwierząt jest pożądany, zabezpiecza się w ten sposób głazowisko przed zarośnięciem przez krzewy i drzewa.

     Więcej informacji na temat miejscowych atrakcji turystycznych można uzyskać w Urzędzie Gminy Wiżajny , Rynek 1, 16-407 Wiżajny lub na stronie www.wizajny.pl  

 

Jacek Urbańczyk

[email protected]

 

Wyprawa w opisywane wyżej okolice sponsorowana była przez firmę:

perfumeriaELK