W Iłży w małym miasteczku województwa mazowieckiego, znajdują się zachowane po dziś dzień, ruiny gotycko-renesansowego zamku, należącego niegdyś do biskupów krakowskich. Wybudowano go w latach 1326-1347 z inicjatywy biskupa krakowskiego Jana Grota. Zniszczony on został przez wojska szwedzkie i siedmiogrodzkie Jerzego Rakoczego, w czasach potopu.
Historia zamku
Najstarszą budowlą zamku, jest okrągła wieża powstała w 1 połowie XIV wieku. Już w tej fazie, kiedy dobudowano do zamku piękną i wręcz nie do zdobycia bramę, była to dobrze ufortyfikowana budowla, która umożliwiła schronienie się w niej biskupa Jana Grota podczas jego zatargu o dziesięciny z królem Kazimierzem Wielkim. Wkrótce zamek rozbudował biskup Florian z Mokrska. Wzmocniono wówczas wspomnianą bramę, uzupełniając ją o wieżę przedbramną ze skarpami oraz filarami, na których wznosił się kamienny most. W jednej z baszt znajdowała się późnogotycka kaplica z ozdobnym wykuszem.
Zamek w czasach renesansu
W roku 1501, na zamku zatrzymał się król Aleksander Jagiellończyk, a w roku 1511 nocował w nim król Zygmunt Stary. Zamek odnowił na początku XVI stulecia, biskup Jan Konarski, a przebudował go około roku 1560, biskup Filip Padniewski. W XVII wieku, zamek rozbudował biskup Marcin Szyszkowski. Rozebrano wówczas budynki gotyckie i wzniesiono w ich miejscu zabudowania o prostych murach, jak również komnaty wzniesieniowe o planie regularnym. Zbudowano także mury kurtynowe i dwie basteje z wąskimi strzelnicami.
Wiek XVII
W XVII wieku, wzmocniono fortyfikacje zamkowe oraz rozbudowano budynki gospodarcze na zamku dolnym. Zbudowano także beluard, broniący bramy wschodniej, kurtynę północną i nową basteję północno-zachodnią.
Wiek XVIII
Podczas potopu, zamek po krótkiej obronie zajęli Szwedzi w dniu 17 września 1655 roku. W związku ze zniszczeniami, których w nim dokonały wojska szwedzkie, zamek zaczęto odnawiać w 1656 roku. Jednak już w kilka lat później, zamek zdewastowały wojska Jerzego Rakoczego, który był sprzymierzony z wojskami szwedzkimi. Po tych zniszczeniach zamek odnowiono w roku 1670, za pieniądze z utargu rybnego, na Pomorzu. Do budowy dołożył się też skarb państwa i liczni prywatni fundatorowie. Kolejne prace remontowe prowadzono w roku 1732 i w latach 1750, 1760 i 1782 z inicjatywy biskupa Kajetana J. Sołtyka.
Lata osiemnastego stulecia
Poważnych zniszczeń na zamku, dokonano podczas walk z konfederatami barskimi. W 1789 roku, Sejm Wielki zwany Czteroletnim, postanowił zająć dobra biskupstwa krakowskiego i zamek w Iłży, przeszedł na własność państwa. W 1791 roku, brama wschodnia została zniszczona przez pożar. Po rozbiorach naszego kraju, zamek stał się własnością Austrii. Austriacy urządzali w nim liczne bale i zabawy, co przyczyniło się do jego zniszczenia. Podczas jednej z takich hulaszczych zabaw, na zamku wybuchł pożar, który zniszczył pozostałości zabudowy i wszelkie ruchomości. Ostatni lokator opuścił zamek w 1812 roku, a ruiny zaczęto rozbierać na materiał budowlany.
W dobie dzisiejszej, możemy oglądać jedynie ruiny tego zamku, które pamiętają okres największej świetności naszej ojczyzny. Portal Polish News, dziękuje za zaproszenie na tak piękną wycieczkę.
Ewa Michałowska – Walkiewicz
