Historia szkła, pomysł czy przypadek
Wycieczka do Muzeum Szkła w Pardubicach
Tak naprawdę kto i w jakim miejscu wynalazł szkło, do końca nie jest wyjaśnione. W tym właśnie celu Redakcja Polish News wybrała się do czeskich Pardubic, aby tam posłuchać historii tego niezwykłego wynalazku. Przewodniczka po muzeum pani Elena Dywanowa, pokazywała nam szklane produkty zarówno te bardzo nowoczesne, jak i te z zamierzchłych czasów.
Z niewiadomych przyczyn
Kilka tysięcy lat temu, ludzie z niewiadomych przyczyn zaczęli podgrzewać piasek i popiół. Wtedy to chyba przez przypadek uzyskali oni bardzo twardy, a w dodatku półprzezroczysty materiał. Dla przykładu w Syrii wytwarzano szkło już mniej więcej 5000 lat temu. Stamtąd przywędrowało ono rzecz jasna szlakami handlowymi do Egiptu oraz na Stary Kontynent. „Praszkło” jednak fundamentalnie różniło się od dzisiejszego szkła. Było ono bardziej matowe, w niektórych miejscach nawet całkowicie nieprzejrzyste, no i otrzymywano go w jednym kolorze.
Zdaniem archeologów
Najstarszymi wyrobami szklanymi, które pozyskali w trakcie swoich prac archeolodzy nad Nilem, są niewielkie kulki i wisiorki, których chyba Egipcjanie używali do ozdabiania swoich fryzur i strojów. Najstarsze tamtejsze odnalezione naczynie szklane pochodzi z 1500 r p.n.e. Egipcjanie nie tylko potrafili wytwarzać wspomniane niewielkie kulki i szklane wisiorki. Ale jak udowodnili to naukowcy, oni jako pierwsi z dmuchanego, rzecz jasna roztopionego szkła zaczęli wykonywać naczynia ozdobne. Odkryli też Egipcjanie właśnie umiejętność jego kolorowania. Początkowo rozgrzane kolorowe szkło powstawało poprzez dodanie do niego odrobiny miedzi. Cały wyrób uzyskał tym sposobem kolor czerwony.
Nad Morzem Śródziemnym
W roku 200 p.n.e. umiejętność formowania różnego kształtu flakonów i karafek szklanych, dotarła w rejony Morza Śródziemnego. Szkło podobne do znanego nam dzisiaj wyprodukowali dopiero Rzymianie. Dodawali oni do rozgrzanej masy szklanej odrobinę manganu, co pozwoliło uzyskać większą przezroczystość i luksusowość szkła.
Technika wytopu szkła
Rozwój techniki „szklarskiej” na Starym Kontynencie rozpoczął się w IV w n.e. Specjalistami w jego otrzymywaniu byli mieszkańcy Włoch, Francji oraz Hiszpanii. Ważnym ośrodkiem wytopu szkła była także Wenecja. A we Francji i właśnie w Wenecji powstały pierwsze szklane lustra. Przedsiębiorstwa wytwarzające szkło i różne z niego produkty, w ówczesnym świecie bardzo się bogaciły.
Rozwój szkła w Polsce
Polacy w starożytności nie wyprawiali wielkich uczt na wzór uczt u rzymskiego cezara. Tak więc zastawy stołowe, nie aż tak były im potrzebne. Do najstarszych polskich wyrobów szklanych, zaliczają się przedmioty średniowieczne odnalezione na wyspie Wolin. Są one datowane na przełom X/XI wieku. Pierwszym ówczesnym warsztatem hutniczym, zajmujący się manufakturą szklaną był powstały między XII a XIII wiekiem warsztat w Kruszwicy. Zaś pierwsze zapiski o innych hutach szkła w Polsce pochodzą z XIV wieku, a najwięcej ich było w Małopolsce.
Huta Szkła Zawiercie
Znaczący rozwój hutnictwa szkła w Polsce, przypada dopiero na przełom XVIII i XIX wieków. To wtedy prężnie prosperowała Huta Szkła Zawiercie. Wiek XIX przyniósł wynalezienie różnych sposobów odnoszących się do odlewania szkła przy pomocy drewnianych form. Pozwoliło to na produkcję szkła różnego asortymentu.
Ubiegłe stulecie
Wiek XX to oczywiście kolejne odkrycia w produkcji szkła. Dzięki zastosowaniu maszyn, możliwe było stopniowe zmniejszanie ilości drogich surowców potrzebnych w procesie uzyskania szkła. Wykorzystywano też wtedy stłuczkę szklaną do ponownego wytopu. Wówczas to w Polsce powstawały nie tylko wyroby szklane potrzebne w kuchni, ale też i te dekoracyjne typu flakony i kielichy.
Redakcja Polish News dziękuje pani Elenie Dywanowej za ciekawą prelekcję na temat szkła i jego wyrobów.
Ewa Michałowska- Walkiewicz
