Decyzją Senatu RP poprzedniej kadencji rok 2020 został ustanowiony Rokiem Jana Kowalewskiego. 30 czerwca br. Poczta Polska wprowadzi do obiegu znaczek pocztowy „ppłk Jan Kowalewski – wybitny kryptolog”, poświęcony polskiemu matematykowi, który w znaczącym stopniu przyczynił się do zwycięstwa sił polskich w Bitwie Warszawskiej 1920 roku.
– Historia naszej Ojczyzny to jedna z piękniejszych opowieści w dziejach świata. Polacy niejednokrotnie musieli mierzyć się z wyzwaniami i wychodzić obronną ręką z sytuacji, które wydawały się beznadziejne. Za każdym epizodem dziejowym Rzeczypospolitej stoją ludzie, odpowiedzialni za kształt dzisiejszej Polski – budowniczowie niepodległości. Jedną z takich postaci był bez wątpienia ppłk Jan Kowalewski, kryptolog, którego określić możemy mianem jednego z ojców triumfu nad bolszewikami. Dzięki jego staraniom udało się złamać np. 100 następujących po sobie rosyjskich kluczy szyfrowych, co umożliwiło odczytanie trzech tysięcy szyfrogramów. W znaczącym stopniu przyczyniło się to do zwycięstwa sił polskich w Bitwie Warszawskiej 1920 roku – mówi Mariusz Błaszczak, Minister Obrony Narodowej.
Autor projektu, Jarosław Ochendzan, przedstawił na znaczku postać Jana Kowalewskiego na tle biało-czerwonej flagi. Wzdłuż górnej krawędzi umieszczono napisy: „POLSKA” i oznaczenie wartości „1,80 zł”, natomiast wzdłuż dolnej krawędzi napis „ppłk Jan Kowalewski – wybitny kryptolog”. Oprócz znaczka Poczta Polska wydała w limitowanej wersji kopertę FDC, czyli kopertę pierwszego dnia obiegu. Widnieją na niej sylwetki oficerów Biura Szyfrów z 1921 roku.
– Poczta stoi na straży pamięci o najważniejszych postaciach i wydarzeniach – czego doskonałym przykładem są właśnie emisje filatelistyczne. Wydając walor poświęcony podpułkownikowi Janowi Kowalewskiemu oddajemy hołd wybitnemu Polakowi. Jestem dumny, że to właśnie Poczta Polska może przybliżyć wszystkim Obywatelom sylwetkę człowieka, któremu Rzeczpospolita zawdzięcza „Cud nad Wisłą”. To on bowiem, o czym nie wszyscy wiedzą, złamał szyfr sowiecki, dzięki czemu Polacy mogli poznać zamierzenia i plany taktyczne wroga – mówi Tomasz Zdzikot, prezes Zarządu Poczty Polskiej S.A.
Jan Kowalewski był oficerem Wojska Polskiego, kryptologiem, matematykiem oraz lingwistą. Był szefem wywiadu 4 Dywizji Strzelców Pieszych gen. Lucjana Żeligowskiego. To organizator i naczelnik (1919-1924) Wydziału II Radiowywiadu Biura Szyfrów Oddziału II Sztabu Generalnego Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego, które złamało sowieckie szyfry w czasie wojny z bolszewikami oraz szef wywiadu sztabu wojsk powstańczych w III powstaniu śląskim. W 1923 r. wysłano go do Japonii, gdzie poprowadził trzymiesięczne szkolenie z zakresu kryptografii dla oficerów japońskiego wywiadu. W latach 1928-1933 attaché wojskowy przy Poselstwie RP w Moskwie. W latach 1933-1937 był attaché wojskowym w Bukareszcie. Jesienią 1939 r. kierował komitetem ds. pomocy polskim uchodźcom w Bukareszcie. W latach 1941-1944 kierownik Placówki Łączności z Kontynentem w Lizbonie. W ramach tzw. Akcji Kontynentalnej Jan Kowalewski kierował rozległymi operacjami wywiadowczymi na terenie całej Europy. Po wojnie pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Współpracował z Radiem Wolna Europa.
– Ppłk Jan Kowalewski był bohaterem wielu epok historycznych, niezwykle zasłużonym w każdej z nich dla Polski. Szczególną rolę, jako wybitny kryptolog, odegrał w zwycięstwie nad bolszewikami w 1920 r. Cieszę się, że Instytut Pamięci Narodowej może uczestniczyć w przywracaniu pamięci – po wielu latach zapomnienia – tej niezwykłej postaci, która powinna mieć godne miejsce w niepodległej Rzeczypospolitej – mówi dr Mateusz Szpytma, zastępca Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej.
– Ppłk Jan Kowalewski to jeden z zapomnianych bohaterów wojny 1920 r. Przywilejem wodzów jest brać odpowiedzialność za triumf którego prawdziwi sprawcy pozostają ukryci. Tym ukrytym sprawcą naszego zwycięstwa nad bolszewikami był właśnie Kowalewski, który złamał szyfry bolszewików w tym ten najważniejszy – “Rewolucja” z 12 sierpnia 1920 r. Był druhem płk Ignacego Matuszewskiego, który z kolei był patronem kariery Kowalewskiego w Oddziale II SG. Dziękuję Poczcie Polskiej za przywrócenie pamięci o Kowalewskim – podkreśla dr hab. Sławomir Cenckiewicz, dyrektor Wojskowego Biura Historycznego
Poczta Polska chce brać czynny udział w kształtowaniu narodowej tożsamości historycznej. Stojąc na straży tradycji nasza firma pragnie dbać o pamięć i kultywować obrazy przeszłości naszych wielkich przodków. Wykorzystując swoją działalność filatelistyczną spółka promuje ważne wartości, edukuje oraz przypomina o wybitnych postaciach i istotnych wydarzeniach. W ostatnich wydawnictwach Poczta uhonorowała Polaków ratujących Żydów w czasie II wojny światowej, uczciła 80. rocznicę zbrodni katyńskiej, przypomniała o symbolicznych zaślubinach Polski z morzem oraz oddała hołd ofiarom niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz, w 75. rocznicę jego wyzwolenia.
O znaczku:
autor projektu znaczka: Jarosław Ochendzan
liczba znaczków: 1
wartość: 1,80 zł
nakład: 8 000 000 szt.
technika druku: rotograwiura
format znaczka: 25,5mm x 31,25 mm
papier: fluorescencyjny
arkusz sprzedażny: 100 znaczków
data wprowadzenia do obiegu: 30 czerwca 2020 r.
