Gdy Rada Regencyjna, w dniu 11 listopada 1918 roku przekazała władzę Józefowi Piłsudskiemu, od tego momentu zdało się mówić, że wybuchła wolna Polska. W rocznicę tej ważnej uroczystości narodowej, wspominamy naszych wielkich bohaterów narodowych, którzy dla naszej wolnej państwowości niejednokrotnie oddawali swoje zdrowie i życie. Jednym z takich zasłużonych dla naszej dziejowości bohaterów, jest Józef Piłsudski, sprawujący naczelną władzę w nowo odrodzonym po 123 latach niewoli, państwie polskim.
Rodowód Naczelnego Wodza
Józef Klemens Piłsudski, urodził się dnia 5 grudnia 1867 roku w Zułowie, zmarł on natomiast dnia 12 maja 1935 roku w Warszawie. Zasłużył się on naszej ojczyźnie jako wybitny polski działacz socjalistyczny i niepodległościowy, polityk, a przede wszystkim jako Naczelnik Państwa w i naczelny wódz Armii Polskiej i pierwszy marszałek Polski. Józef Piłsudski, pieczętujący się herbem Piłsudski, urodził się na Wileńszczyźnie, w rodzinie o tradycjach patriotycznych. Ojciec, Józef Wincenty był podczas powstania rozpętanego w 1863 roku, komisarzem Rządu Narodowego w powiecie rosieńskim. Jego matka Maria z Billewiczów, pochodziła ze znanego rodu szlacheckiego herbu Mogiła. Po stłumieniu powstania styczniowego, rodzice Józefa uchodząc przed prześladowaniem ze strony Rosjan, uciekli do Zułowa, gdzie zamieszkali w majątku posagowym Marii.
Dzieciństwo i młodość
W majątku Zułów, urodził się Józef Klemens Piłsudski. Był czwartym dzieckiem swoich rodziców. Maria Piłsudska, wychowywała swoje dzieci w duchu głęboko patriotycznym, dbała też o ich staranne wykształcenie. Z czasem jednak, rodzina Piłsudskich sprowadziła się do Wilna, a Józef wraz z bratem Bronisławem, rozpoczął naukę w I Gimnazjum wileńskim. W gimnazjum bracia, poddawani byli intensywnej rusyfikacji. W odwecie na zaistniałą sytuację, w roku 1882 obaj bracia, założyli kółko samokształceniowe o nazwie Spójnia, zajmujące się sprowadzaniem z Warszawy polskich książek.
Studia w Charkowie
W roku 1884, Józef rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Charkowskim. Tam zaczął działalność konspiracyjną w niepodległościowych organizacjach studenckich, trafiając w kręgi osób łączonych z rewolucyjną organizacją rosyjską Narodnaja Wola.
Aresztowanie
Dnia 22 marca 1887 roku, Józef Piłsudski został aresztowany pod zarzutem udziału w spisku na życie cara, którego autorami byli członkowie Frakcji Terrorystycznej Narodnej Woli. Piłsudski nieświadomie pomógł zamachowcom, będąc przewodnikiem po Wilnie jednego z nich, który chciał zdobyć truciznę niezbędną do zabicia cara. Józefa ostatecznie potraktowano jako świadka w procesie spiskowców, to jednak został on skazany dnia 1 maja 1887 roku, na pięcioletnie zesłanie w głąb Rosji. W roku 1887, Józef Piłsudski dotarł do Irkucka, gdzie miał czekać na przewiezienie do Kireńska. Już dnia 1 listopada w irkuckim więzieniu wybuchł bunt, Piłsudski nie brał w nim bezpośrednio udziału, ale został brutalnie pobity przez żołnierzy. Stracił wówczas dwa przednie zęby. Za rzekomy udział w buncie został skazany na dodatkowe pół roku więzienia.
Miłość na zsyłce
Przebywając na zsyłce, Józef Piłsudski spotkał tam innych zesłańców Polaków, byłych powstańców styczniowych. Zatrzymał się w domu socjalisty Stanisława Landego, gdzie poznał Leonardę Lewandowską swoją pierwszą miłość. W początkach sierpnia 1890 Piłsudskiego przeniesiono do niewielkiej wsi Tunka.
Powrót do Wilna
Do Wilna Piłsudski powrócił w dniu 1 lipca 1892 roku. Tam wstąpił do ruchu socjalistycznego, będąc początkowo wileńskim korespondentem czasopisma konspiracyjnego „Przedświt”, pisząc pod pseudonimem Rom. Od lutego 1893 roku, w ramach PPS, uczestniczył także w pracach Litewskiej Sekcji PPS, skupiającej prócz niego jeszcze innych działaczy z Wilna. W tym okresie utrzymywał on kontakty z członkami Zagranicznego Związku Socjalistów Polskich.
Wyjazd na Wyspy
Od maja do sierpnia 1896 roku, Józef Piłsudski przebywał w Londynie, jako przedstawiciel CKR PPS na IV Kongresie II Międzynarodówki Socjalistycznej. W reprezentacji Polski pod zaborami, zasiadali wówczas Ignacy Daszyński, Ignacy Mościcki, Bolesław Jędrzejowski i Aleksander Dębski.
Działalność wydawnicza
Po powrocie do kraju, Piłsudski skupił się na pracy wydawniczej. W roku 1898, wydał wykradzioną przez PPS tajną broszurę autorstwa warszawskiego generała-gubernatora, Aleksandra Imeretyńskiego, którą sam przetłumaczył i dodał do niej swoje komentarze. Już w kolejnym roku, Piłsudski ożenił się z Marią z Koplewskich Juszkiewiczową, działaczką PPS, nazywaną przez członków partii Piękną Panią. Należała ona do Kościoła ewangelicko-augsburskiego, toteż w celu zawarcia małżeństwa Piłsudski zmienił wyznanie. Przeszedł na luteranizm 24 maja w Łomży, a ślub odbył się 15 lipca 1899 w kościele we wsi Paproć Duża.
Kolejne aresztowanie
Małżonkowie przeprowadzili się do Łodzi, gdzie Józef prowadził tajną drukarnię. Na początku 1900 roku, nasiliły się aresztowania i rewizje. W nocy z 21 na 22 lutego 1900 roku, po zdekonspirowaniu wydawnictwa, Piłsudski został ponownie aresztowany. Wstępne śledztwo prowadzono w Łodzi, ale już dnia 17 kwietnia osadzono go w celi nr 39 X Pawilonu warszawskiej Cytadeli. Tam oczekiwał na proces, podczas którego oskarżono go nie tylko o kolportaż nielegalnej prasy i literatury, ale także o udział w zabójstwie dwóch rosyjskich szpicli. W więzieniu zaczął symulować chorobę psychiczną. Opinię o zaburzeniach psychicznych, objawiającą się wstrętem do osób w mundurach, wystawił mu dyrektor warszawskiego szpitala dla obłąkanych Iwan Sabasznikow, którego Piłsudski oczarował długą rozmową o pięknie Syberii. Wówczas przewieziono go na dalsze badania do petersburskiego szpitala Mikołaja Cudotwórcy. Tam, z pomocą polskiego lekarza Władysława Mazurkiewicza, udało mu się zbiec dnia 14 maja 1901 roku.
Rewolucja 1905 roku
Po wybuchu rewolucji 1905 roku Piłsudski organizował bojówki PPS, szykujące się do walki z zaborcą. W końcu został przywódcą nowej Organizacji Bojowej PPS, którą w dużym stopniu uniezależnił od wpływów kierownictwa partii.
Związek Walki Czynnej
W ostatnich dniach czerwca roku 1908, we Lwowie z inicjatywy Piłsudskiego powstał konspiracyjny Związek Walki Czynnej, kierowany przez Kazimierza Sosnkowskiego. ZWC powiązany był z PPS-em, Frakcją Rewolucyjną.
I wojna światowa
W okresie poprzedzającym wybuch I wojny światowej, Piłsudski zaangażował się w organizowanie rozmaitych grup paramilitarnych w Galicji. Na zjeździe zwolenników walki czynnej w Zakopanem, był on inicjatorem utworzenia Polskiego Skarbu Wojskowego. Dnia 1 grudnia 1912 roku, w obliczu wybuchu wojny Komisja Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych mianowała Piłsudskiego naczelnym komendantem sił wojskowych. Na początku 1914 roku, Piłsudski przebywał w Szwajcarii, Francji i Belgii, gdzie wizytował organizowane na obczyźnie oddziały strzeleckie.
Legiony
Dnia 28 lipca 1914 roku, wybuchła wojna austriacko-serbska, dająca początek I wojnie światowej. Już następnego dnia Piłsudski wydał pierwsze rozkazy mobilizacyjne. W dniu 31 lipca, Marian Januszajtis-Żegota ostatecznie podporządkował Piłsudskiemu, Polskie Drużyny Strzeleckie we Lwowie. Pod auspicjami Austrii ze „Strzelca”, „Sokoła” i Drużyn Bartoszowych, powstała I Kompania Kadrowa, uformowana na krakowskich Błoniach. I Kadrowa, brała udział w działaniach wojennych, dając początek sformowanym z niej Legionom Polskim. Niemcy, widząc w osobie Józefa Piłsudskiego swojego wroga politycznego, aresztowali go wraz ze swoim adiutantem w twierdzy w Magdeburgu. Jednak dni pokoju, sukcesywnie przybliżały się do granic polskich. Nasi dotychczasowi zaborcy postanowili odpuścić i zwrócić Polsce zagarnięte nam tereny i prawa. W dniu 11 listopada 1918 roku, Rada Regencyjna przekazała zwierzchnią władzę wojskową oraz naczelne dowództwo nad świeżo powstałym wojskiem polskim Józefowi Piłsudskiemu, który niedawno opuścił twierdzę Magdeburską. Był on tam więziony, razem ze swoim adiutantem Kazimierzem Sosnkowskim. Już w dniu następnym, ustępująca Rada Regencyjna, powierzyła mu misję stworzenia pierwszego wolnego rządu. Po przejęciu władzy przez Piłsudskiego, Rada Regencyjna rozwiązała się przekazując totalną władzę Naczelnemu Wodzowi.
Powolny rozkwit państwa
W roku 1918, nastąpił formalny pokój na arenie europejskiej wojny. Jednak pamiętać musimy, że w roku 1920, na Polskę miał miejsce kolejny atak ze strony Rosji bolszewickiej, gdzie armia Józefa Piłsudskiego, odegrała niesamowitą rolę, w obronie Europy przed kolejną inwazją. W dniu 18 marca 1921 roku, podpisano traktat ryski z Rosją bolszewicką, który oznaczał zakończenie działań wojennych na wschodzie. Rozpoczął się okres stabilizacji i rozwoju Państwa Polskiego. W nocy z 16 na 17 sierpnia 1921 roku, w Krakowie zmarła pierwsza żona Józefa Piłsudskiego, Maria. Do końca życia nie zgodziła się ona na rozwód, pomimo że jej mąż od dawna żył w nieformalnym związku z Aleksandrą Szczerbińską. Dnia 25 października wziął z nią ślub, a następnie razem wprowadzili się do Belwederu.
Dawna odlewnia żeliwa w Skarżysku – Kamiennej
Wycofanie się z polityki
Józef Piłsudski, po ustabilizowaniu się sytuacji politycznej w Polsce, powoli usuwał się z polityki. Zamierzał poświęcić się tylko wojsku, zachowując przewodniczenie Ścisłej Radzie Wojennej. Powoli zaczyna zmagać się z ciężką chorobą gastryczną, która z czasem staje się przyczyną jego śmierci.
Zatem w dniu 11 listopada bieżącego roku, kiedy to obchodzimy 95 rocznicę odzyskania naszej niepodległości, warto jest wspomnieć osobę Józefa Piłsudskiego, który ponad wszystko ukochał dobro swojej i naszej ojczyzny.
Portal Polish News, dziękuję historykowi Jerzemu Wikowiczowi, za możliwość wykonania zdjęć, miejsc dawnej odlewni żeliwa w Skarżysku – Kamiennej, którą to odwiedził Józef Piłsudski, w celach złożenia zamówień militarnych.
Ewa Michałowska – Walkiewicz
.
