Znaczenie potraw wigilijnych

Magia wigilijnego stołu

Gdy przygotowujemy wigilię, ważne jest aby zastanowić się nad dokładnym doborem potraw, które będą znajdowały się na wigilijnym stole. Wszystko oczywiście zależy od upodobań smakowych i kulturowości regionu. Są jednak cztery zasady przygotowania potraw wigilijnych, które obowiązują od wielu stuleci w całej Polsce.

Na wigilijnym stole musi być coś….

Wieczerza wigilijna to czas magiczny, przepełniony miłością, ale przede wszystkim różnoraką obrzędowością, która wtapia się w historię naszych przodków. A zatem, na stole wigilijnym musi być coś z sadu, coś z wody, coś z pola i coś z lasu. Od wieków wiemy, że wigilia była dniem postnym, dlatego nasi przodkowie ograniczali się do tak zwanych dań z wody. Były to zatem gotowane jaja, ziemniaki, gotowana kapusta z grzybami, gotowane owoce z makaronem, a także gotowane ryby. Ważnym też było, aby dań na wigilijnym stole było wiele, aby postnym jadłem nalezycie się posilić.

Stare obyczaje

Mimo, że dan wigilijnych było na stole dużo i każdy znalazł coś dobrego dla siebie, to nie wolno było zrezygnować z ani jednego posiłku. Wierzono bowiem, że kto zrezygnuje choć z jednego dania, pozbawi się w nadchodzącym roku jednej przyjemności. Od niedawna obowiązują nowe przepisy kościelne, według których nie należy przestrzegać wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych. Jednak wielu biskupów zachęca do podtrzymywania polskiej tradycji. Niektóre tradycyjne potrawy miały właściwości służące osiąganiu łączności między światem doczesnym, a zaświatami. Wiąże się to z przekonaniem, że w wigilię obejścia i domostwa ludzi są licznie nawiedzane przez duchy przodków. Pozostawianie przy stole pustego nakrycia dla wędrowca jest pozostałością słowiańskich wierzeń. Podczas posiłków obrzędowych zostawiano nietkniętą część jedzenia dla duchów przodków. W południowej Polsce, ulubioną potrawą duchów była kutia, którą dla nich gospodarz wystawiał poza próg domu. Kluski z makiem to tradycyjna potrawa na Podlasiu, Podkarpaciu, Mazowszu oraz w Wielkopolsce. Na Mazowszu z długości klusek wróżono obfitość plonów. Według wierzeń ludowych mak przynosił bogactwo, dlatego na wigilijnym stole nie mogło go zabraknąć, a jego brak mógł przynieść nieszczęście. Stąd ważną pozycją na liście jest makowiec. Kolejną potrawą pełną symboliki, bez której nie wyobrażamy sobie wigilijnego stołu to pierogi z kapustą i grzybami. Według tradycji grzyby od zawsze posiadały magiczną moc. Dawały one możliwość posiadania pełnych przepowiedni snów. Kompot z suszu to kolejna ważna pozycja na wigilijnej liście przepełniona symboliką. Suche owoce według wierzeń ludowych, zapewniały bogactwo zdrowia i pieniędzy. Gruszki natomiast dodatkowo zapewniają długowieczność, jabłka miłość i zdrowie, natomiast suszone śliwki odpędzają złe moce.

Słodkie wypieki

Piernik symbolizował dobrobyt i kojarzył się z wyższym statusem społecznym. Ciemne i twarde ciasto, pachnące miodem i przyprawami korzennymi było ciastem, za którym przepadali wszyscy ucztujący na wigilii goście. Chleb zaś, o którym nie wolno zapomnieć, był od zawsze symbolem nowego życia oraz dobrobytu.

Ewa Michałowska- Walkiewicz