Zdarzyło się (79)
„Zdarzyło się” Rafała LEŚKIEWICZA to przegląd najważniejszych wydarzeń historycznych, o których warto pamiętać w nadchodzącym tygodniu (13 – 19 kwietnia 2025 r.).
Dnia 14 kwietnia 966 r. książę Polan Mieszko I wraz z towarzyszącym mu dworem przyjął chrzest. To symboliczne wydarzenie stało się początkiem procesu chrystianizacji ziem polskich. Data dzienna chrztu jest umowna. Tego bowiem dnia przypadała Wielka Sobota, a zgodnie z obowiązującym w tamtym czasie zwyczajem chrzczono w dniu poprzedzającym dzień Zmartwychwstania Pańskiego. Według historyków to właśnie 14 kwietnia jest tym dniem, kiedy najprawdopodobniej dokonano aktu ochrzczenia Mieszka I, ojca pierwszego króla Polski Bolesława Chrobrego.
O samym chrzcie wiemy niewiele z uwagi na ubogość zachowanych źródeł pisanych. Pisali o nim m.in. dwaj średniowieczni kronikarze – biskup Thietmar z Merseburga w swojej Kronice pochodzącej z XI wieku, a później Gall Anonim w początkach wieku XII. Rok 966 ze względu na wagę wydarzenia uznawany jest za początek państwa polskiego.
Obaj kronikarze nieco inaczej opisywali w swoich dziełach okoliczności, w jakich doszło do aktu chrztu, tak ważnego w głębokim średniowieczu. Thietmar wskazuje, że doszło do niego po ślubie Mieszka z księżniczką czeską Dobrawą. Z kolei Gall Anonim informuje, że było odwrotnie. Ostatecznie w środowisku historyków przyjęto, że Mieszko najpierw poślubił Dobrawę, później zaś przyjął chrzest, potwierdzając tym samym gotowość do podporządkowania się papieżowi, a przy okazji otwierając ziemie polskie na przymierza z zachodnimi sąsiadami.
Warto odnotować, że równo tysiąc lat po dokonaniu aktu chrztu Mieszka I władze PRL rozpoczęły właśnie 14 kwietnia oficjalne obchody tysiąclecia państwa polskiego, zgrabnie omijając, gdzie tylko to było możliwe, fakt przyjęcia chrztu przez księcia Polan. Z kolei władze kościelne obchodziły Millenium Chrztu Polski. Jednoznacznie nie można stwierdzić, kto udzielił chrztu Mieszkowi I – duchowni niemieccy czy misjonarze czescy.
Nie jest znane miejsce aktu chrztu. Historycy sądzą, że mogło do niego dojść na wyspie Ostrów Lednicki, w pobliżu grodu gnieźnieńskiego, który był siedzibą Polan. Za taką tezą przemawia fakt, że odnaleziono w tym miejscu basen chrzcielny, zdolny pomieścić dorosłego mężczyznę.
Mieszko I przyjął chrzest po zawarciu rok wcześniej małżeństwa z córką księcia czeskiego Bolesława I Srogiego, co miało mu dać poparcie Czechów i wsparcie w działaniach militarnych przeciwko Związkowi Wieleckiemu. Zwłaszcza że Wieletowie dowodzeni przez Wichmana dwukrotnie pokonali Polan. Pierwsi misjonarze przybyli na ziemie polskie z Czech.
Od tego momentu zaczęły rozwijać się zręby polskiej państwowości, chrystianizacja integrowała i dawała możliwość rozwoju administracji kościelnej, a co za tym idzie, kościołów, a także, co niezwykle istotne, otwierała drzwi do świata zachodniej Europy. Podbijając kolejne plemiona pogańskie, Mieszko mógł tłumaczyć swoje działania potrzebą ich chrystianizacji. Poza tym, przyjmując chrzest, uchronił ziemie polskie przed przymusową i siłową chrystianizacją, którą zapewne przynieśliby ze sobą zachodni sąsiedzi – Niemcy.
W 966 r. książę Mieszko I stał się równym innym władcom chrześcijańskim rządzącym w Europie, choć proces chrystianizacji ziem polskich trwał jeszcze długo, a uprawianie praktyk pogańskich trwało jeszcze przez kilka wieków.
Mieszko I uchodził za bardzo sprawnego władcę, który w trakcie swoich rządów podporządkował sobie Kujawy, Pomorze, Mazowsze, Śląsk, Małopolskę i Grody Czerwieńskie. Potrafił umiejętnie wykorzystać zawierane sojusze: z Czechami czy Cesarstwem Niemieckim.
Niedługo po przyjęciu chrztu, w roku 968, powstało pierwsze polskie biskupstwo z siedzibą w Poznaniu. Na czele pierwszej polskiej jednostki organizacyjnej Kościoła katolickiego stanął biskup Jordan. Później, już po śmierci Mieszka, w roku 1000, powstało arcybiskupstwo w Gnieźnie z podległymi mu biskupstwami w Kołobrzegu, Krakowie i Wrocławiu. Biskupstwo w Poznaniu nadal podlegało bezpośrednio papieżowi aż do 1075 r.
Po śmierci Dobrawy, w 977 r., książę Mieszko poślubił Odę Dytrykównę, córkę Dytryka, margrabiego Marchii Północnej. Rok przed śmiercią wydał dokument zatytułowany Dagome Iudex, oddając państwo pod opiekę papieża. Mieszko zmarł 25 maja 992 r. Nie wiadomo, gdzie został pochowany.
Na mocy ustawy z 22 lutego 2019 r. Sejm RP ustanowił Święto Chrztu Polski, które obchodzimy 14 kwietnia.
Rafał LEŚKIEWICZ
Historyk, archiwista, manager IT. Dyrektor Biura Rzecznika Prasowego Instytutu Pamięci Narodowej. W przeszłości kierował pionem archiwalnym IPN i Centralnym Ośrodkiem Informatyki. Autor, współautor i redaktor ponad 160 publikacji naukowych, popularnonaukowych I publicystycznych .
Za: DlaPolonii.pl
